Национальный доклад «Молодежь Казахстана

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

4.1. БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕ-

КЕТТІК САЯСАТТЫҢ ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ

Білім әлеуметтік жүйенің негізгі элементі

ретінде отбасылық институтпен қатар тұлғаның

әлеуметтенуінде, оның әлеуметтік мәртебесін

айқындауда, қоғамның әлеуметтік құрылымын

жаңғыртуда және дамытуда маңызды рөл атқа

рады.

Халықаралық қауымдастық білім жастардың

даму үрдісінде шешуші рөл атқаратындығын

мойындайды. Жастардың білім алу құқықта

рын жүзеге асыру Тұрақты даму мақсаттарына

(Millennium Development Goals), Дүниежүзілік

жастар іс-қимыл бағдарламасының (World

Programme of Action for Youth, WPAY) міндеттерін

жүзеге асыруына, Дүниежүзілік экономикалық

форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік ин

дексі шеңберінде (The Global Competitiveness

Index by the World Economic Forum) ұлттық эко

номикалардың бәсекеге қабілеттілігінің жоғары

деңгейіне қол жеткізудің маңызды шарты және

БҰҰ-ның Адам дамуы индексі шеңберінде (The

Human Development Index, HDI) адам даму әле

уетінің, Жастар дамуының жаһандық индексі

шеңберінде (Global Youth Development Index)

жастарды дамытудың маңызды көрсеткіші бо

лып табылады.

Қазақстанда білім беру саласындағы мем

лекеттік саясатты іске асыру Конституцияға,

Қазақстан Республикасының «Білім туралы»

Заңына негізделеді және Қазақстан Республи

касы ішкі саясаты басымдықтарының бірі болып

табылады. Мемлекеттік білім беру саясатын іске

асырудың негізгі құралы – еліміздің азаматта

рының өмір бойы қолжетімді және сапалы білім

алуға құқықтары мен мүмкіндіктерін іске асыру

дың нақты механизмдерін ұсынатын Білім беруді

және ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдар

ламасы (БжҒДМБ).

Орта білім

Мектеп әр жастың өміріндегі маңызды кезең.

Бұл кезеңде адамның жеке адамгершілік құн

дылықтары мен көзқарастары қалыптасады,

оның белсенді азаматтық негізі қаланады.

Қазақстандағы балалар мен жастарды орта

біліммен қамту деңгейі жоғары көрсеткішпен си

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

бойынша): Е. Нұрланов, М. Аманғазы, Г. Ноғайбаева, А. Ахметжанова, Г. Қарбаева, М. Даулиев, Е. Коротких, Д. Абдрашева,

М. Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018. – 434 б., 74 б. Қазақстан Республикасы білім беру

жүйесінің статистикасы. Астана: «Ақпараттық-талдау орталығы» АҚ - Астана, 2018. – 336 – 68 б. ISBN 978-601-7904-08-1

Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің статистикасы. Астана: «Ақпараттық-талдау орталығы» АҚ - Астана, 2018. –

336 – 75 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 95 б. ISBN 978-601-7904-08-1

патталады. 2017 жылы орта білім берудегі жал-

пы білім беру коэффициенті 105,94 % -ды құрады

(4.1-кесте).

Қазақстанда орта білім беру ұйымдарының

ауқымды желісі балалар мен жастардың түрлі

оқыту қажеттіліктері мен мүдделерін қанағат

тандыруға мүмкіндік береді. 2017 жылы еліміз

де 7 047 күндізгі мемлекеттік, 125 жеке меншік,

75 кешкі, 100 мамандандырылған оқу орындары,

басқа да мемлекеттік органдарға ведомстволық

бағынышты 34 мектеп, 20 Назарбаев Зияткерлік

мектептері, 4 республикалық және 8 халықа

ралық мектептер, әумесерлік мінез-құлқы бар

балаларға арналған 7 мектеп, ерекше режимде

ұстайтын 1 арнайы мектеп пен «НЗМ»

АБҰ фи-

лиалының 1 халықаралық мектебі жұмыс істеді.

7 047 мектепте 2 972 319 адам білім алды.

Қазақстандағы орта білім беру жүйесі балалар

мен жастардың тілдік қажеттіліктерін ескеруге мүм

кіндік береді. 2017 жылы қазақ тілінде 1 323 339

адамға білім беретін 3 746 мектеп, орыс пен қазақ

тілдерінде оқытатын 2 037 мектеп (1 253 924 адам),

орыс тілінде 1 237 мектеп (378 614 адам), өзбек

тілінде 13 мектеп (9 119 адам), 12 ұйғыр (6 033 адам)

және 2 тәжік тілдеріндегі (1 270 адам)

мектептер

жұмыс жасаған. Сонымен қатар жалпы білім беретін

мектептердің 9 889 оқушысы «оралман»

мәртебесі

не ие. Оқыту бағдарламаларына бейімделуін жеңіл

дету үшін оларға қазақ және орыс тілдерін меңгеру

бойынша қосымша сағаттар ұсынылады.

4.1-кесте

ОРТА БІЛІММЕН ҚАМТУДЫҢ ЖАЛПЫ
КОЭФФИЦИЕНТІ

Дерек көзі: ҚР БҒМ

2013 ж.

103,47

104,92
102,10

104,57
102,57

105,66
101,98

106,24
105,30

2014 ж.

103,55

2015 ж.

103,78

2016 ж.

105,76

106,42
105,48

2017 ж.

105,94

* – Орта білім берудегі жалпы білім беру коэффициенті

негізгі орта және жалпы орта білім берудің бірінші

кезеңінде оқитын студенттердің санына қарамастан

(ББХСЖ 2,3) және техникалық және кәсіптік білім беру

ұйымдарындағы (ББХСЖ-3) оқушылардың санына

қарамастан, 11-17 жас аралығындағы жалпы халыққа

қатынасы ретінде анықталады.

Қазақстан
Республикасы

Оның ішінде:
әйелдер
еркектер

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

Балалар мен жастардың денсаулық жағдайы

на қарамастан сапалы білімге деген құқықтары

елдегі күндізгі мемлекеттік жалпы білім беретін

мектептерде құрылған инклюзивті білім шарт

тарына сәйкес ішінара жүзеге асырылады. 2017

жылы 7 047 мектептер арасындағы 3 873 мек

тепте (55 %)

инклюзивті білім беру жағдайлары

жасалды, мүгедектігі бар балалар үшін сабақ бе

ретін 2 445 мектеп жұмыс істейді.

Орта білім беру ұйымдары желісін аумақтық

бөлудегі ерекшеліктері және жергілікті атқарушы

органдардың қолдауы ауылдар мен моноқала

лардағы балалар мен жастардың білім алу қа

жеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік бе

реді. 2017 жылы 7 047 мектептің 5 348-і ауылдық

жерлерге тиесілі, онда 1 394 785 адам немесе

республика бойынша жалпы білім беретін мек

теп бітірушілерінің 46,9 % оқыды

. Халықты орта

біліммен қамтуды қамтамасыз етуде маңызды

рөл ШЖМ-ге тиесілі, олардың саны 2017 жылы

204 412 адамды құрайтын контингенті бар 2 944

бірлікті құрады

336 – 80 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 70-71 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 6 б. ISBN 978-601-7904-08-1

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

бойынша): Е. Нұрланов, М. Аманғазы, Г. Ноғайбаева, А. Ахметжанова, Г. Қарбаева, М. Даулиев, Е. Коротких, Д. Абдрашева, М.

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 76 б.

336 – 187 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 186 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 192 б. ISBN 978-601-7904-08-1

Мектебі жоқ ауылдық жерлерде балалар тегін

тасымалдаумен немесе интернаттардағы орын

дармен қамтамасыз етіледі. 2017 жылы мектеп

ке тасымалдаудың жоқтығы мен мектеп-интер

наттың болмауы себебінен 1 636 ауылдық елді

мекенде 26 742 мектеп жасындағы адамдар

мұқтаждық көрген. Осы мәселені шешу мақса

тында ЖАО 22 819 оқушыны күнделікті түрде мек

тепке бару және қайту тасымалын тегін ұйымда

стырды, 3 244 бала үшін мектеп-интернаттарынан

орындар берілген

Жастардың сапалы және қолжетімді орта

білім алу құқықтарын жүзеге асыру үшін ма-

ңызды

бірқатар

аспектілердің

оң

динамикасына

қарамастан,

мақсатты

мемлекеттік күш салуды талап ететін бірқатар

мәселелер

бар.

Олардың

ішінде

орта

мектептерде үш ауысымдық білім беруді жою

мәселесін атап өту

керек.

2017

жылы

республикада

130 мектеп жұмыс істеген

және олардың ішінде 18,3 мың адам үшінші

ауысымда оқыған (4.1-сурет)

. Ең маңызды

міндеттердің бірі - бұл төтенше техникалық

жағдайдағы мектептерді

жою

жөніндегі

жұмыстарды аяқтау (2017 жылы 43 мектеп)

Орта білім беру ұйымдарының материалдық-

техникалық жабдықталуы - балалар мен

жастарды оқыту мен тәрбиелеу үшін қолайлы

жағдайлар жа-саудың маңызды шарты. 2017

жылғы деректерге сәйкес күндізгі жалпы білім

беретін 7 047 мектептердің

956-сында

(84,5 %) спорт залдары болды, оның 663-і

(11 %) бейімделген ғимараттарда орналасқан.

Мемлекеттік күндізгі жалпы білім беретін 648

мектептің жеке кітапханалары жоқ. 2 663 (37,8

%) мектепте тек ашық

дәретханалар

бар,

олардың

санының

айтарлықтай төмендеуі

байқалмады (2016 жылы 39,1 %, 2015 жылы 40,5 %)

Балалар мен жастарға қолжетімді қосымша

білім беруді кеңінен дамыту және қамтамыз ету

мәселесі ерекше назар аударуды қажет етеді. 2017

жылы Қазақстанда 287 327 қосымша білім беру ұйы

мы құрылды, олар 947 327 адамды (31,1 %) оқы

4.1-сурет

1993-2017 ЖЖ. МЕМЛЕКЕТТІК КҮНДІЗГІ
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДІҢ
ЖЕЛІСІ МЕН КОНТИНГЕНТІ

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

2005 ж.

2001 ж.

1993 ж. 1995 ж.

2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

2010 ж.

12,1 13,8

25,2

20,7

12,61 11,5

18,6 18,3

Контингент

Желі

112

127 130

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

тып, 31 011 оқытушыларды жұмыспен қамтыды

Олардың ішінде 14-і апатты жағдайда болды, 217

және 164 қосымша білім беру ұйымдары күрделі

және ағымдағы жөндеуді талап етті

. Жастардың

336 – 240-246 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 247 б. ISBN 978-601-7904-08-1

қосымша білім алуға қол жеткізу сапасын жоғары

лату және кеңейту жастардың көпқырлы, шығар

Ақмола облысы

Ақтөбе облысы

Алматы облысы

Атырау облысы

Батыс Қазақстан облысы

Жамбыл облысы

Қарағанды облысы

Қостанай облысы

Қызылорда облысы

Маңғыстау облысы

Оңтүстік Қазақстан облысы

Павлодар облысы

Солтүстік Қазақстан облысы

Шығыс Қазақстан облысы

Астана қаласы

Алматы қаласы

4.2-сурет

ЖЫНЫС ТҰРҒЫСЫНАН ҚОСЫМША БІЛІМ
БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНЫҢ КОНТИНГЕНТІ

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

Ұлдар Қыздар

20 887

29 741

33 193

21 677

34 555

41 110

43 998

33 034

28 150

21 637

73 677

32 472

22 469

43 340

16 255

20 003

16 603

29 149

23 046

14 894

34 753

34 895

41 927

29 071

22 005

19 041

44 979

27 551

20 521

37 698

14 406

20 590

Коллеждге оқуға түскендер

ЖОО-на оқуға түскендер

Жұмысқа орналасқандар

Елден кеткендер

Жұмысқа орналаспағандар

Оқытуға жатпайтындар

Әскери қызметке шақырылғандар

Жұмысқа орналасқандығы туралы

мәліметтері жоқтары

4.3-сурет

ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕГІ
11-СЫНЫП ТҮЛЕКТЕРІ ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

Барлық түлектер

127 414

22 465

76 509

11 041

4 158

5 243

114

537

7 347

«Алтын белгі» белгісі

Бір сыныпта оқу курсын қайта өткізушілер

4.4-сурет

МЕМЛЕКЕТТІК КҮНДІЗГІ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН
МЕКТЕПТЕРДЕ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҮЛГЕРІМІ

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

4 502

2 685

1 215 058

523 853

Үздіктер

Екпінділер

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

машылық, жоғары интеллектуалды тұлғасын тәр

биелеу міндетін жүзеге асырудың маңызды шарты

болып табылады.

Ауылдық жердегі, әлеуметтік осал топтарға

кіретін жастар және қыздар үшін қосымша білім

алуға қолжетімділікті арттыру міндеті ерекше. 2017

жылы ауылдық жерлерде қосымша білім беру ұй

ымдарының саны 440 (34,1 %) болды. Жетім

балалар,

ата-анасының

қамқорлығынсыз

қалған балалар, мүгедек балалар қатарындағы 12

030 адам немесе мектепке дейінгі ұйымдарда

орналасқан балалар мен жастардың жалпы

санының 1,3 %-ы қосымша білім алуға тартылды

Қосымша

білім

беру

ұйымдарының

контингентінде ұлдар санының басымдылығы

анықталған. Бұл Оңтүстік Қазақстан (қазіргі

Түркістан), Алматы, Шығыс Қазақстан облы

старына тән (4.2-сурет)

. Сәйкес жастағы халықтың

жыныстық жіктелімдегі өзара тең қатынас бұл құ

былысты толығымен түсіндіруге мүмкіндік бермей

тінін атап өткен жөн.

Орта білім беру сапасы жастардың өмір

лік жоспарларын іске асыру барысында оқыту

аяқталғаннан кейін маңызды рөл атқарады. 2017

жылы жалпы білім беретін мектептердің 11-ші сы

ныптарын 11 144 адам бітірді, оның ішінде 76 509

(60,0 %) жоғары оқу орнына, 22 465 (17,6 %)

–колледжге, 11 041 адам (8,6 %) – жұмысқа

орналасты, 4 158 (3,2 %) – елден кеткен, 537 (0,4

%) – әскери қызмет атқаруға шақыртылған (4.3-

сурет). 5 243 (4,1 %) мектеп бітірушілер оқуын

жалғастыра алмады және жұмыс таба алмады

Оқушылардың жеке оқу жетістіктері білім беру

сапасының маңызды өлшемі болып табылады.

2017 жылы 523 853 және 1 215 058 адам күндізгі

мемлекеттік жалпы орта білім беру мектептерінің

оқушылары контингентінде үздік және жақсы көр

сеткіштер көрсетті. 4 502 мектеп бітірушіге «Алтын

белгі» белгісі тағайындалды (4.4-сурет). Отандық

мектептердің оқушылары жыл сайын ұлттық және

халықаралық деңгейде білімнің әр түрлі салаларын

да үздік оқу жетістіктерін көрсетеді. Әлемдік беделді

халықаралық жарыстардың қорытындысы бойын

ша Қазақстан құрамасы әлемдегі 10-шы орынға ие

2015 жылы TIMSS жаратылыстану пәндері бойынша

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 81 б.

336 – 241 б. ISBN 978-601-7904-08-1

336 – 105 б. ISBN 978-601-7904-08-1

Білім берудің жаңа сапасы: 2017 жылдың қорытындысы және 2018 жылға жоспарлар https://primeminister.kz/ru/news/all/

novoe-kachestvo-obrazovaniya-itogi-2017-goda-i-plani-na-2018-god

http://timss2015.org/timss-2015/science/student-achievement/

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 173 б.

оқушылардың жетістіктерін халықаралық салыс-
тырмалы

зерттеуге

қатысқан

8-сынып

оқушылары Сингапур (597 ұпай), Жапония (571

ұпай), Англия (537 ұпай) елдерімен қатар үздік

нәтижелер (533 балла) көрсеткен

. Сонымен қа-

тар, Қазақстан орта білім беру ұйымдарынан

шығып қалған және екінші оқу жылына қалған

оқушылар саны бойынша дамыған елдермен

қатарлас орынға ие (2017 жылы орташа

республикалық көрсеткіш 0,03 %, 2016 жылы ЭЫДҰ

елдерінде - 3,2 %)

Қазақстандық мектеп оқушыларының жетістік

теріне қарамастан қалалық және ауылдық мектеп

оқушылары нәтижелеріндегі айтарлықтай айыр

машылықтарға назар аудару керек. Мәселен, 2017

жылы ОҚСБ шеңберінде 9-сынып оқушыларының

оқу жетістіктеріне мониторинг жүргізу нәтижелері

қалалық және ауылдық мектеп оқушылары ара

сында 7 ұпай айырмашылықты көрсетті. Орта білім

беру жүйесінен шығу кезінде айырмашылық сақта

лады: 2017 жылы қалалық және ауылдық мектеп

тер түлектерінің ҰБТ қорытындысы бойынша

айырмашылық 8,98 балды құрады.

Техникалық және кәсіптік білім беру

Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесі

жастарды әлеуметтік интеграциялауда және қажет

ті кәсіби дағдыларды дамыту арқылы бейімдеуде

маңызды рөл атқарады.

2017 жылы техникалық және кәсіптік білімі бар

жасы сай келетін жастарды қамту 17 %-ды құра

ды. Техникалық және кәсіптік білім берумен қамту

бойынша республикалық деңгейден төмен көрсет

кіштер Алматы (10,0 %), Оңтүстік Қазақстан (13,9 %),

Солтүстік Қазақстан (14,4 %), Жамбыл (14,5 %) және

Қызылорда (16,1 %) облыстарында анықталған

(4.2-кесте).

Жастар 9-сынып (311,0 мың адам немесе 63,6 %)

негізінде техникалық және кәсіптік білім алуға жиі

барды және көп жағдайда мемлекеттік ТжКБ ұй

ымдарында оқиды (284,7 мың адам немесе 58 %).

Жастар үшін техникалық және кәсіптік білім

берудің қолжетімділігі ТжКБ ұйымдарының кең

желісімен қамтамасыз етіледі. 2017 жылы Қа

зақстанда 824 кәсіптік білім беру ұйымы жұмыс

істеді, олардың ішінде 477-і мемлекеттік (57,9 %),

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

347-і жеке меншік (42,1 %) ұйымдары. ТжКБ ұй

ымдарының желісі негізінен колледждермен (454

мемлекеттік және 347 жеке меншік) қамтылған, ал

мемлекеттік емес жоғары колледждер (21) мен

училищелер (2) саны айтарлықтай көп емес.

Мемлекеттік тапсырысты жүзеге асыру жастарға

бюджеттік негізде техникалық және кәсіптік білім

алуға мүмкіндік береді. 2017 жылы ТжКБ ұйымда

рында оқитын студенттер саны 489,2 мың адамды

құрады. Оның ішінде 263,3 мың адам мемлекеттік

тапсырыс шеңберінде оқытылды, бұл ТжКБ ұйымда

ры санынан 53,8 %-н құрайды. 2017 жылы ТжКБ ұй

ымдарына 154,4 мың адам қабылданды, оның 94,8

мыңы немесе 61,5 %-ы мемлекет тапсырысы шең

берінде оқуға түскен.

Мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты үлестіру

әдісі ауыл жастарының (30 % квота), жетім ба-

лалардың (1 % квота), мүмкіндігі шектеулі

жастардың (1 % квота), «оралман» мәртебесіндегі

жастардың

ТжКБ

ұйымдарының

қолжетімділігін арттыруға

мүмкіндік береді.

Сонымен қатар ТжКБ ұйымдары қалалық

аймақтарда (649) өте жиі кездессе, ауыл

дық

жерлерде (175) сирек орналасқан. Сол себепті

ұйымдар желісін дұрыс үлестіру мәселесіне назар

аудару қажет. Ауылдық жерлерде орналасқан кол

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 92 б.

ледждер ауылшаруашылық бейінде қызмет атқа

рады. 2017 жылы оларға 49 864 адам қабылданды,

оның ішінде 36 836 адам ауыл шаруашылығы ма

мандықтары бойынша білім алуда.

Арнайы білім беру қажеттіліктері бар адамдар

үшін техникалық және кәсіптік білім берудің қол

жетімділігі ТжКБ ұйымдарында инклюзивті білім

беру жағдайын жасау арқылы қамтамасыз етіледі.

2017 жылы ТжКБ-нің 824 ұйымдарында АББҚ бар

206 адамға (25 %) кедергісіз мүмкіндік беріліп, оқу

үрдісіне тартылған

Студенттердің тілдік қажеттіліктерін қазақ, орыс

және аралас тілдердегі ТжКБ ұйымдарының желісі

жүзеге асырады. 2017 жылы 824 ТжКБ ұйымының

531-і орыс және қазақ тілдерінде, 223-і қазақ тілін

де, 70-і орыс тілінде білім берген. 2017 жылы ТжКБ

ұйымдары контингентінің жартысынан көбі қазақ

тілінде оқытылды (291,8 мың адам немесе 59,6 %).

Студенттердің қажеттіліктерін ескере отырып,

ТжКБ ұйымдары әр түрлі оқыту түрлерін ұсынады:

күндізгі (803), сырттай (391) және кешкі (24). ТжКБ

ұйымдары контингентінің көп бөлігі күндізгі бөлімде

оқиды (426,4 мың адам немесе 59,6 %) және сәйкесін

ше аз көлемде сырттай бөлімде (59,6 мың адам не

месе 12,2 %) және кешкі (3,2 мың адам немесе 0,6 %).

4.2-кесте

ӨҢІРЛЕР БОЙЫНША 14 ЖӘНЕ 24 ЖАС АРАЛЫҒЫНДАҒЫ ЖАСТАРДЫҢ
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК БІЛІММЕН ҚАМТЫЛУ ҮЛЕСІ

Дерек көзі: ҚР БҒМ

14 және 24 жас аралығындағы

халықтың саны (адам)

ТжКБ ұйымдарында 14 және 24 жас

аралығындағы білім алушылар

саны (адам)

ТжКБ

қамтылғандар

(%)

01.01.2017 ж. бойынша

106 457
285 330
128 307

93 724

181 983
178 652

948 37

196 872
130 700
119 965
101 646

99 128
76 312

511 893
256 660
135 781

2 698 247

19 875
28 631
25 109
17 398
32 556
25 816
18 348
36 335
21 026
20 739
19 123
18 286
10 996
71 127
66 224
26 353

457 942

18,7
10
19,6
18,6
17,9
14,5
19,3
18,5
16,1
17,3
18,8
18,4
14,4
13,9
25,8
19,4

17,0

Ақмола облысы
Ақтөбе облысы
Алматы облысы
Атырау облысы
Шығыс Қазақстан облысы
Жамбыл облысы
Батыс Қазақстан облысы
Қарағанды облысы
Қостанай облысы
Қызылорда облысы
Маңғыстау облысы
Павлодар облысы
Солтүстік Қазақстан облысы
Оңтүстік Қазақстан облысы
Астана қаласы
Алматы қаласы

Қазақстан Республикасы

Аймақтар

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

Техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарға

еңбек нарығының қажеттілігін ескере отырып,

жастарға техникалық (191), ауылшаруашылық (175)

колледждерде және көпсалалы кәсіптік білім беру

мекемелерінде (258) мамандықтар бойынша (213)

және біліктіліктердің (693) кең ауқымы бойынша

оқыту ұсынылады. Орта буын мамандықтарында

оқитын студенттердің үлесі (76,4 %) жұмыс маман

дықтарында оқитын студенттердің үлесімен (23,6 %)

салыстырғанда жыл сайын анағұрлым жоғары дең

гейге қалып отыр (4.5-сурет).

Жастардың техникалық және кәсіптік білім

беру құқықтарын іске асыруда ҚР БҒМ ҚР ЕХӘҚМ

бірлесіп жүзеге асырылатын Нәтижелі жұмыспен

қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың

2017 – 2021 жылдарға арналған бағдарламасы

шеңберіндегі «Барлығына тегін ТжКБ» жобасы

маңызды рөл атқарады. 9 және 11 сынып оқушы

ларының, жетім балалардың, қиын өмірлік жағдайға

тап болған жастар санының жобаға қатысушылары

на мемлекеттік қолдау көрсету ретінде оқу ақысы,

біржолғы ыстық тағам, шәкіртақы және жол ақысы

төленеді. Жоба еліміздің 318 колледжінде, оның

ішінде 33 жеке меншік ТжКБ ұйымдарында жүзеге

асырылуда. Мобильдік оқыту курстары еліміздің бес

өңірінде: Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Павлодар және

Қостанай облыстарында ұсынылған. 2017 жылы 21

мыңға жуық адам оқи бастады, оның ішінде 13 595

адам тұрмысы төмен, көпбалалы отбасылардан,

589-ы жетім балалардан, 1551-і алдыңғы жылда

4.5-сурет

МАМАНДЫҚТАР БОЙЫНША ТЖКБ
СТУДЕНТТЕРІНІҢ ҮЛЕСІ

Жұмысшы
мамандықтары

Орта буын
мамандықтары

81,5

80,6

80,4

76,4

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2014 ж.

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

18,5

19,4

19,6

23,6

4.3-кесте

2017 ЖЫЛЫ ТЖКБ ҰЙЫМДАРЫ ТҮЛЕКТЕРІНІҢ ЖҰМЫСҚА ОРНАЛАСУЫ ЖӨНІНДЕГІ МӘЛІМЕТТЕР

Дерек көзі: ҚР БҒМ

Түлектер саны

Жұмысқа орналасқандар

оғары оқу орындары

на түскенде

Те

хникалық және

кәс

іптік

білім бе

ру

ұйымдарына оқуға түске

ндер

Әскери қызметке шақырылғандар

Қазақстан Ре

спубликасы

ше

карасынан асқандар

ек

ре

ттік

де

малыстағылар

Жұмысқа орналаспағандар

17 636

4 041
9 301
7 910
4 961
5 963
6 009
4 450
5 550
6 535
4 848
2 994
5 307

10 034
15 739

5 246

10 927

1 959
6 814
6 012
3 448
4 104
4 213
2 756
2 166
5 020
3 043
2 028
3 620
7 996
9 663
3 722

405
557
560
533
575
573
432
291
339
500
355
195
747
553

2 955

270

474
119

148

49
46
34

124
296

102

71
33
69

181

147
115
363
269
401
382
249

350
182
264
303
352
480
251
132

12
32

47
60
23
35

250

24
10
49
92

102
175

323

273
228
146
219
256
251
156

167
111
232
283
301

5 351
1 208
1 197

713
295
579
802
928

1 993

712
907
237
231
551

2 213
1 004

Оңтүстік Қазақстан облысы
Атырау облысы
Шығыс Қазақстан облысы
Алматы облысы
Ақмола облысы
Қостанай облысы
Ақтөбе облысы
Маңғыстау облысы
Жамбыл облысы
Астана қаласы
Батыс Қазақстан облысы
Солтүстік Қазақстан облысы
Павлодар облысы
Қарағанды облысы
Алматы қаласы
Қызылорда облысы

Өңірлер

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

«Қазақстан жастары – 2018»

ұлттық баяндамасы

ры мектеп бітірушілерінен және 5 575 басқа топтан

шыққан жастардан тұрады

Техникалық және кәсіптік білім беру сапасы

ның негізгі көрсеткіші - түлектерді жұмыспен қамту

көрсеткіші болып табылады. 2017 жылы ТжКБ ұй

ымдары 17636 түлектерін шығарды, оның ішінде 10

927 адам немесе 62,7% жұмысқа орналастырылды

(4.3-кесте).

ТжКБ ұйымдарының түлектерін жұмыспен

қамтуға және еліміздің жұмыс күші тапшы өңір

леріндегі еңбек нарығын толықтыруына елеулі

үлес қосқан «Мәңгілік ел жастары – индустрияға)»

(«Серпін») жобасын атап өту қажет. Жобаның мақ

саты – жұмыс күші мол аймақтардағы жастарды

жұмыс күші тапшы аймақтардағы сұранысқа ие ма

мандықтар бойынша оқытып, білім беру көші-қонын

ынталандыру.

ТжКБ жүйесінде «Серпін» жобасы 7 облыста – Ақ

мола, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қоста

най, Қарағанды, Павлодар, Солтүстік Қазақстан об

лыстарындағы 37 оқу орнында жүзеге асырылуда,

онда 2276 адам оқиды. 2017 жылы бітіріп шыққан

дардың саны 1 019 адамды құрады, олардың ішін

де 698 адам жұмысқа орналастырылды (65 %), 76

адам жоғары оқу орындарында және колледждерде

(8 %) білім алуды жалғастыруда, 98-і (9 %) ҚР Қару

лы Күштер қатарында, 34-і (4 %) әртүрлі себептер

бойынша (денсаулық жағдайына, отбасын құруға

байланысты және т.б.) тұрғылықты жерлерде, 119

адам (10,6 %) жұмысқа орналастырылмаған.

«Барлығына тегін ТжКБ» және «Серпін» жобала

рын іске асыру ТжКБ ұйымдарының санын көбейту

ге ықпал етті. Соңғы 5 жылда ТжКБ ұйымдарының

контингенті өсу динамикасын көрсетеді, бұл жұмыс

мамандықтары мен орта буын мамандықтар бойын

ша мамандарды даярлауға арналған мемлекеттік

тапсырыс көлемінің ұлғаюымен қатар жүрді (4.6-су-

рет).

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі

білім беру

Қазақстан Республикасының Конституциясы

азаматтарға конкурстық негізде жоғары білім алуға

кепілдік береді. Айта кету керек, бұл құқық конститу

циялық тәртіпте әлемнің 43 елінде ғана бекітілген

2017-2018 оқу жылында Қазақстанда 130 ЖОО

жұмыс істеген. 2017-2018 оқу жылының басында

жоғары оқу орындарының контингенті 496 209

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 84 б.

https://www.worldpolicycenter.org/data-tables/policy/does-the-constitution-guarantee-citizens-the-right-to-higher-education

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 101 б.

336 – 290 б. ISBN 978-601-7904-08-1

адамды құрады. Ең көп оқушылары бар өңірлерге

Алматы қаласы (131 292 адам), Оңтүстік Қазақстан

облысы (79 423 адам), Астана (52 369 адам) және Қа

рағанды (42 629 адам) областары кіреді (4.4-кесте).

Мамандарды даярлауға бөлінетін мемлекеттік

тапсырысты жүзеге асыру жастарға конкурстық

негізде тегін жоғары білім алуға мүмкіндік береді.

2017 жылы соңғы 5 жылмен салыстырғанда білім

гранттарының рекордтық саны бөлінді (бакалаври-

ат – 37 932, магистратура бағдарламалары – 10 004,

PhD докторантурасы – 1 285)

. 2017-2018 жылда

ры мемлекеттік білім беру гранттары бойынша

137 841 адам немесе университет контингентінің

28,9 % еліміздің жоғары оқу орындарына оқуға

түсті. Қалған 358 368 адам ақылы негізде жоғары

оқу орындарында білім алады

Мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты үлестіру

тәсілі ауыл жастарының, жетім балалар мен мү

гедектердің, оралман мәртебесіне ие жастардың

жоғары білім алуына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

2017-2018 оқу жылында 16 901 адам немесе оқуға

қабылданғандар санынан 12,3 %-ы квота бойынша

ЖОО түсті: 14 973 адам (88,6 %) ауыл жастары, 941

адам Қазақстан Республикасының азаматы болып

табылмайтын ұлты қазақ жастар, ата-анасының

қамқорлығынсыз қалған 640 адам, 18 жастан үлкен

І және І топтағы мүгедектер – 175 адам, бала кезінен

мүгедек – 159 адам және жеңілдіктері мен кепілдік

тері бойынша соғыс мүгедектеріне теңестірілген

4.6-сурет

2013-2017 ЖЖ. Т

КБ ҰЙЫМДАРЫНЫҢ

КОНТИНГЕНТІ

Контингент,
мың адам

Мемлекетік
тапсырыс, %

561 940 531 453

499 477 489 149 489 198

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2014 ж.

2013 ж.

Дерек көзі: ҚР БҒМ АТО

43,5

46,3

48,5

50,1

53,8

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

13 адам. Қабылданған шараларға қарамастан, АББҚ

бар адамдар үшін тең дәрежедегі ЖОО қолжетімділі

гі осал болып табылады.

Жоғары оқу орындарына ақылы негізде қол

жетімділікті кеңейту мақсатында жас адамдарға

ҰБТ-ны және шекті деңгейден өтпегендер үшін

«шартты түрде оқуға қабылдау» мүмкіндігі беріледі.

2017 жылы 5 177 мектеп бітірушісі осы мүмкіндікті

пайдалана отырып, оның 462 адамы «шартты түрде

оқуға» түсті.

Жоғар білім беру деңгейінде жастарға қазақ,

орыс, ағылшын және басқа тілдерде оқуға мүмкіндік

беріледі. 2017-2018 оқу жылында қазақ тілінде оқи

тын оқушылар саны 318 896 адамды құрады, немесе

64,3 % ЖОО контингенті. Қалғандары орыс тілінде

(158 267 адам немесе 31,9 %), ағылшын тілінде (18

659 адам немесе 3,8 %), неміс (34 адам) және басқа

тілдерде білім алды.

Жоғары білім беру жүйесінің сапасы мен тиімділі

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 194 б.

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 156 б.

http://egov.kz/cms/ru/law/list/U1600000168

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 158 б.

гін мониторингілеудің негізгі құралы – бұл
студенттердің

ОЖСБ.

2017

жылы

тестілеуге

республиканың 104 жоғары оқу орнынан 101

мамандық бойынша білім алатын 42 592 студент

қатысты. Республикадағы орташа балл 100-ден 81,25

баллды құрады. 50 баллдан төмен балл жинаған

оқушылар саны 5 721 (13,4 %) адамды құрайды. 50-

ден төмен балл жинағандардың арасында (4 142

адам) қазақ тілінде оқитын студенттердің саны орыс

тілінде оқитын студенттер санынан 2 есе жоғары (2 031

адам)

Жоғары білім беру жүйесінің тартымдылығы

негізінен оны интернационалдандыру деңгейімен

анықталады. 2017 жылы ең көп шетелдік студенттер

АҚШ-та – 1 миллионнан астам халықаралық сту-

дент немесе әлемдегі жалпы санының 24 %, Ұлы

британияда – 11 % және Қытайда – 10 % тіркелген.

Қазақстанда 2017 жылы шетелдік студенттер саны

13 898 адамды немесе барлық ЖОО-ның контингені

нен 2,8 %-ын құрайды. Олардың ішінде 7 288 адам –

ТМД елдерінен келген иммигранттар, ал 6 070-ы

шетел мемлекеттерінің азаматтары. ТМД елдерінен

келген шетелдік студенттердің ең көп бөлігі

Өзбекстан (3 683 адам), Түркменстан (1 320 адам),

Ресей (1 075 адам) және Қырғызстан (1 026 адам)

азаматтары. Шетел студенттерінің контингентін

алыс шет елдерден келген Үндістан азаматтары (3

290 адам), Қытай (1 290 адам), Ауғанстан (506

адам), Моңғо

лия (439 адам) және Түркия (236 адам)

азаматтары құрайды.

Жоғары оқу орындарының материалдық-техни

калық жабдықтауы, жастар денсаулығын сақтау

және дамыту үшін қажетті инфрақұрылымның бар

болуы жоғары білім берудің маңызды шарты бо

лып табылады. Алайда, 2017 жылы Қазақстанда

17 354 студент (20,3 %) жатақханамен қамтамасыз

етілмеген. Жатақхана орындарына ең үлкен қа

жеттілік Астана (32,6 %) және Алматы (16,5 %) қала

ларында байқалады, бұл негізінен резидент емес

студенттердің үлкен ағымы есебінен пайда болған

құбылыс

. Студенттердің студенттік спорт клубта

ры қызметімен қамтылуы 55,8 % немесе 278,6 мың

адамды құрайды

. Қазақстанның барлық ЖОО-ры

78,8 миллион дана қорымен қамтылған жеке кітап

ханаларға ие

2017 жылы еліміздің жоғары оқу орындары 127

084 маман дайындап шығарды. Мамандардың ең

көп саны келесі бағыттарда анықталған: «Білім» (36

4.4-кесте

2017-2018 ОҚУ ЖЫЛЫНДА ЖОҒАРЫ ОҚУ
ОРЫНДАРЫ МЕН СТУДЕНТТЕРДІҢ САНЫ
ТУРАЛЫ МӘЛІМЕТТЕР

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

Өңірлер

Тәуелсіз оқу

орындарының

саны,бірлік

130

4
6
3
3
4
3
9
7
3
2

4
2
7

13
40

ЖОО

контингенті,

адам

496 209

9 441

21 829

9 342

12 046
31 392
20 874
42 629
20 534

9 973
5 167

79 423
14 537

6 027

29 334
52 369

131 292

Қазақстан Республикасы

Ақмола облысы
Ақтөбе облысы
Алматы облысы
Атырау облысы
Батыс Қазақстан облысы
Жамбыл облысы
Қарағанды облысы
Қостанай облысы
Қызылорда облысы
Маңғыстау облысы
Оңтүстік Қазақстан облысы
Павлодар облысы
Солтүстік Қазақстан облысы
Шығыс Қазақстан облысы
Астана қаласы
Алматы қаласы

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

085 адам немесе 28,4 %), «Техникалық ғылымдар

және технологиялар» (26,316 адам немесе 20,7 %)

және «Әлеуметтік ғылымдар, экономика және

бизнес» (21 255 адам немесе 16,7 %)

2017 жылы жоғары және жоғары оқу орнынан

кейінгі білім беру жүйесінде магистратура, рези-

дентура және PhD бағдарламалары бойынша

оқитын студенттердің саны артуда. 2017-2018

жылдары магистранттардың саны 34 609

адамды құрады. Олардың ішінде 19 431 адам

ғылыми-педагогикалық бағыттағы, 15 178-і

мамандандырылған магистратура бағытында

оқыды. Докторанттар саны да артып, 2017

жылы 3 603 адамды құрады. Олардың ішінде

ең көп бөлігі PhD докторантурасында (3 490

адам), ал қалған 113 адам профильді

докторлық бағдарлама шеңберінде оқыды.

Магистранттар контингентінде ғылыми және

педагогикалық кадрларды даярлауға арналған

мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде білім

алатындардың үлесі жоғары. 2017-2018 жылдары

16 565 адам немесе 47,8 % контингент бюджеттік

негізде оқыды.

2017-2018 оқу жылында магистратура мен PhD

докторантура бағдарламасы бойынша оқу бітірген

дердің саны ұлғайған. Магистратура деңгейінде 18

268 адам оқуды бітіріп, олардың 99,7 %-ы магистрлік

диссертацияны қорғап толығымен аяқтаған. Док

торлық деңгейде түлектер саны 742 құрады,

олардың тек 249 адамы немесе 34,5 % дипломдық

жұмысты қорғап шықты. Бұл жағдай жоғары оқу

орнынан кейінгі білім беру жүйесінде PhD

докторларын даярлауға қойылатын жоғары

талаптарға байланысты.

4.2. БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ЖАҢҒЫРТУДЫҢ

НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ: ИННОВАЦИЯЛАР,

ОҢТАЙЛАНДЫРУ, ПЕРСПЕКТИВАЛАР

Білім беруді модернизациялау білім беру

жүйесінің тұрақты даму тетіктерін құруды көздейді.

Қазақстанда білім беру жүйесін жаңғыртудың

негізгі бағыттары – бұл білім беру процесін

жетілдіру, білім беру қызметтерінің тиімділігі мен

қолжетімділігін арттыру, білім беру мекемелерін

оңтайландыру болып табылады

. Қазақстандағы

білім беру жүйесін

жаңғыртудың

негізгі

векторлары 2015 жылдың қыркүйегінде БҰҰ

Бас Ассамблеясының пленарлық мәжілісінде

қабылданған 2015-2030 жылдарға арналған

Тұрақты даму мақсаттарына сәйкес келеді (4.7-

сурет).

БҰҰ-мен

бекітілген

ТДМ

ҚР ҰЭМ СК

Н. Назарбаев «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай жиырма қадам»

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 135 б.

4-ші ТДМ барлығын қамтитын және әділ сапалы
білім беруді және өмір бойы білім алу мүмкіндігін
ынталандыруды қамтамасыз ету .

Қазақстанда тұрақты даму қағидаттары мен

тәсілдері «Рухани жанғыру» бағдарламасында

көрініс тапты. Бағдарлама мәдени ашықтығы

ның, ресурстарды прагматикалық пайдаланудың,

қоршаған ортаны қорғаудың, болашақты ұтымды

жоспарлаудың және т.б. маңыздылығын атап көр

сетеді. Бағдарламада көзделген және болашақ ұр

пақ үшін адамгершілік және қолайлы жағдайларды

жақсартуға бағытталған шараларды тиімді жүзеге

асыру тұтастай елдің тұрақты дамуындағы маңыз

ды фактор болып табылады.

Қазақстандық орта білім беру жүйесін жаң-

ғыртудың стратегиялық маңызды бағыт-

тарының бірі жаңартылған мазмұнды енгізу

болып табылады. Мектептегі білімнің жаңа

мазмұны - оқуға белсенділік, оқушылардың

функционалдық сауаттылығын дамыту, тәуелсіз

іздеу дағдылары, сыни талдау және бағалау. Орта

білімнің жаңа мазмұны күтілетін нәтижелерге

және сыни бағалауға негізделген. 2017

жылдың қыркүйек айынан бастап мектеп

оқушыларының 42 %-ы, атап айтқанда 1, 2, 5

және 7-сыныптар білім берудің жаңартылған

мазмұнына ауыстырылды

. Ағымдағы оқу

жылынан бастап 3, 6 және 8 сынып оқушылары

жаңартылған мазмұнға ауысу процесінде. 2019

жылдан бастап 10-11 сыныптарда ғылыми-жа

ратылыстану циклінің 4 пәні («Физика», «Химия»,

«Биология», «Информатика») ағылшын тілінде оқы

туға көшу бойынша дайындық жұмыстары жүр

гізілуде. 2017-2018 оқу жылында пилоттық режим

де 153 мектепте ғылыми-жаратылыстану циклінің

пәндерін ағылшын тілінде оқыту басталды.

2018 жылы Қазақстан Республикасының

Парламенті Қазақстан Республикасының Үкіметі

мен Халықаралық Қайта құру және Даму банкі

арасын

дағы

«Орта

білім

беруді

модернизациялау» жоба

сын жүзеге асыру

туралы Келісімді ратификаци

ялады. Жобаның

негізгі мақсаты - орта білім беру жүйесінің

сапасын көтеру, реформаларды қолдау, білім

берудегі қолжетімділікті және теңдікті артты

ру.

Жоба жаңартылған білім мазмұнын жүзеге асы-

руға көмектеседі. Жобаның негізгі бағыттарының

бірі - ауылдық мектептер мен ШЖМ оқушыларының

білім беру материалдарына қолжетімділігін артты

ру, мультимедиялық құралдармен жабдықтау және

ауылдық педагогтардың әлеуетін арттыру арқылы

оқушылар үлгерімін жақсарту болып табылады. Не

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

гізгі артықшылық ретінде 2,5 миллионнан астам

оқушының білім сапасы мен теңдігін қамтамасыз

ету міндетін орындау алдыңғы орынға шығады.

Институционалдық деңгейде жоба елдегі әр мек

тептің, әсіресе ауылдық мектептердің әлеуетін

жақсартады, олардың жұмысының деңгейін артты

рады және орта деңгейдегі білім сапасын жүйелік

деңгейге көтереді. Ұлттық деңгейде жоба еліміздің

орнықты дамуына ықпал ететін адам капиталын

нығайтуға көмектеседі.

2012 жылы Қазақстан ТжКБ жүйесін жаңғырту

ды Тәуелсіз Мемлекеттер Елдері арасында бірінші

бастаған ел болды. Колледж оқушыларына бір оқу

орнының ішінде бірнеше қолданбалы біліктілікті

игеруге мүмкіндік берілді. Заңнама бойынша жұ

мысшы мамандығын тегін алу құқығы белгілен

ді. Қазақстан Республикасының Турин үдерісіне

қатысу шеңберінде ТжКБ білім беру бағдарлама

ларының мазмұнын жаңарту үшін жаңа тәсілдер

әзірленуде.

2017 жылдан бастап 318 колледжде шәкіртақы,

жол ақысы және біржолғы ыстық тамақ түрінде

тегін алғашқы біліктілікті және әлеуметтік қолда

уды қамтамасыз ететін «Барлығына тегін ТжКБ»

жобасы іске асырылды. 2017-2018 оқу жылындағы

ТжКБ ұйымдарында 21 мың адамға арналған «Бар

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 60 б.

лығына тегін ТжКБ» жобасы бойынша мемлекеттік

тапсырыс берілді. Бұл 2016 жылға қарағанда 24,8

мың орынға артық.

2017 жылдан бастап, 318 колледжде стипендия,

саяхат және біржолғы ыстық тамақ түрінде тегін

алғашқы біліктілікті және әлеуметтік қолдауды

қамтамасыз ететін «Барлығы үшін бос МӘС» жо

басы іске асырылды. 2017-2018 оқу жылындағы

ТжКБ ұйымдарында 21 мың адамға арналған

«Бәрімізге арналған тегін ТжКБ» жобасы бойынша

мемлекеттік тапсырыс орналастырылды. Бұл 2016

жылға қарағанда 24,8 мың орынға артық

130 типтік оқу бағдарламалары жаңартылып, 53

білім беру бағдарламасы әзірленді. ТжКБ маман

дықтары мен мамандықтарының жіктеуіші қайта

қаралды. 500 бірлік шетел әдебиеті мемлекеттік

және орыс тілдеріне аударылды, 288 колледждің

кітап қоры толықтырылды. WorldSkills халықара

лық стандарттар бойынша жаңа білім беру бағдар

ламалары енгізілуде. 2017 жылғы 1 қыркүйектен

бастап 260 біліктілік талаптарына сәйкес 3 модуль

дік бағдарлама іске қосылды, онда 3 біліктілікке

дейін иелену құқығы қабылданады. Техникалық

және кәсіптік білім берудің МЖМББС өзгертілді, бұл

колледждерге білім беру бағдарламаларын 80 %-ға

дейін өзгертуге мүмкіндік берді.

4.7-сурет

БІЗДІҢ ӘЛЕМДІ ӨЗГЕРТУ: 2030 ЖЫЛҒА ДЕЙІН ТҰРАҚТЫ ДАМУДЫҢ КҮН ТӘРТІБІ

МАҚСАТТАРЫ

КЕДЕЙЛІКТІ

ЖОЮ

САЛАУАТТЫ ӨМІР

САЛТЫ МЕН

ӘЛ-АУҚАТ

АШАРШЫЛЫҚТЫ

ЖОЮ

САПАЛЫ

БІЛІМ

ГЕНДРЛІК

ТЕҢДІК

ТАЗА СУ

МЕН САНИТАРИЯ

ҚОЛЖЕТІМДІ ЖӘНЕ

ТАЗА ЭНЕРГИЯ

КЛИМАТТЫҢ

ӨЗГЕРУІНЕ

ҚАТЫСТЫ ЖЕДЕЛ

ШАРАЛАР ҚОЛДАНУ

ТЕҢІЗ

ЭКОЖҮЙЕЛЕРІН

ҰТЫМДЫ

ПАЙДАЛАНУ

ИНДУСТРИЯЛАНДЫРУ,

ИННОВАЦИЯЛАР

ЖӘНЕ

ИНФРАҚҰРЫЛЫМ

ЛАЙЫҚТЫ ЖҰМЫС

ПЕН ЭКОНОМИКАЛЫҚ

ӨСІМ

ТЕҢСІЗДІКТІ

ҚЫСҚАРТУ

ҚҰРЛЫҚ

ЭКОЖҮЙЕЛЕРІН

ОҢТАЙЛЫ

ПАЙДАЛАНУ

БЕЙБІТШІЛІК,

ӘДІЛ СОТ ЖӘНЕ

ҚУАТТЫ

ИНСТИТУТТАР

ТҰРАҚТЫ ДАМУ

МАҚСАТЫНДАҒЫ

ЖАҺАНДЫҚ

ӘРІПТЕСТІК

ТҰРАҚТЫ ДАМУШЫ

ҚАЛАЛАР МЕН

ҚОҒАМДАСТЫҚТАР

ОҢТАЙЛЫ ТҰТЫНУ

МЕН ӨНДІРУ

МАҚСАТТАРЫ

ТҰРАҚТЫ

ДАМУ

ТҰРАҚТЫ

ДАМУ

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

ТжКБ жүйесіндегі педагогикалық кадрлар біліктілі

гін арттыру үшін модульдік бағдарламалар әзірленді

және енгізілді. 2017 жылы осы бағдарламалар бойын

ша 5 200 профессор-оқытушылар құрамы, соның ішінде

300 колледж менеджері біліктілігін арттырудан өтті. Ин

новациялық басқару тәсілдері бар менеджерлер пулы

дайындалды.

Дуалды білім беру жүйесінің элементтерін енгізу бой-

ынша жағымды үрдіс байқалады. 2017 жылы дуалды

білім беру жүйесі 460 колледжде кәсіпорынның қаты

суымен 80 мамандық және 165 біліктілік бойынша жү

зеге асырылды. Контингент 31 607 оқушыны құрады.

ТжКБ жүйесін жоспарлау және қаржыландыру тиімділі

гін арттыру үшін жан басына шаққандағы нормативтік

қаржыландырудың жаңа әдістемесі бекітілді

Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім бе

руді жаңғырту үрдісі үштілді оқытуды кезең-кезеңмен

енгізу, жоғары оқу орындарының академиялық және

басқарушылық дербестігін кеңейту, интернационали

зациялау үдерістерін ынталандыру арқылы жүреді.

Оқуды үш тілде жүзеге асыру шеңберінде оқыту

тілі бойынша бөлу келесідей жүргізіледі: оқу пән

дерінің 50 %-ы - қазақ тілінде немесе орыс тілінде,

20 % - екінші тілде (орыс немесе қазақ тілінде) және

30 % - ағылшын тілінде. 2017 жылы 76 жоғары оқу ор

нында 30 мың оқушы 2,5 мың арнайы топта барлық

мамандықтар бойынша үш тілде білім алды

Соңғы 10 жылда Қазақстан Республикасының

Білім және ғылым министрлігі ЭЫДҰ сарапшылары

ның ұсыныстарына сәйкес жоғары оқу орындары

ның академиялық және басқарушылық еркіндігін

кеңейтуге бағытталған жұмысты жүргізуде. Жоғары

оқу орындарының білім беру бағдарламаларының

мазмұнын анықтаудағы академиялық тәуелсіздігі

бакалавриат деңгейінде 65 %-ға дейін, магистрату-

раның 70 %-на дейін, докторантураның 90 %-на дейін

кеңейтілген. Оқу нәтижелерінің негізіне және өз құ

зыреттеріне негізделген жоғары оқу орындарында

жеке білім беру бағдарламаларын жасауға мүмкін

дік беретін даярлау бағытының шеңберінде Ұлттық

біліктілік шеңберіне қатысты жаңа білім беру бағдар

ламалары әзірленуде. 28 ЖОО-да университеттің

басқару жүйесін орталықсыздандыруына, ЖОО-ның

ашықтығы мен жұртшылық өкілдерімен есеп беруге

жәрдемдесетін қадағалау кеңестері бар.

Жаңғыртудың маңызды векторы ретінде жоға

ры және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүй

есін интернационалдандыру болып табылады. Бұл

процесс студенттер мен оқытушылар құрамының

Қазақстаның білім беру жүйесінде не болып жатыр // https://www.zakon.kz/4903879-chto-proishodit-v-sisteme-obrazovaniya.

html

Қазақстан Респуликасы білім беру жүйесінің жай-күйі және дамуы туралы Ұлттық баяндама (2017 ж. қорытындысы

Шакенова, А. Дүйсенғали, Н. Қасымбекова. – Астана: «АТО» АҚ, 2018.- 434 б., 161 б.

J. Knight (2012) Internationalization: Three Generations of Crossborder Higher Education http://www.iicdelhi.nic.in/

ContentAttachments/Publications/DiaryFiles/53511July92012_IIC%20Occasional%20Publication%2038.pdf

кіріс және шығыс ұтқырлығын, бірлескен білім беру

бағдарламаларын әзірлеуді, жаппай ашық онлайн

курстарды (MOOCs), бірлескен зерттеу жобаларын

қамтиды.

Интернационалдандыру саласындағы мемлекет

тік

саясаттың негізгі бағытының бірі - бұл студенттердің

академиялық ұтқырлығын дамыту болып табылады.

Жалпы, 2017 жылы жоғары оқу орында

ры 2 495

студентті шетелге оқытуға жіберді, бұл 2016 жылғы

көрсеткіштен 2,6 есеге жоғары. Оның ішінде 1 763 адам

бюджеттен тыс қорлар есебінен шетелге шықса (71 %),

қалған 732 адам (29 %) бюджет қара

жаты есебінен

оқуға барған. Көптеген студенттер (73,3 %) Еуропаның

жоғары оқу орындарында оқуда, ал ТМД және Азия

елдерінде 24,1 %-ы .

Қазақстанда жоғары оқу орындарында оқитын

шетелдік студенттердің үлесі әлдеқайда төмен.

Сонымен қатар, ұтқырлығындығы келушілер мен

кетушілер теріс сальдосы жаһандық үрдіс болып

табылады және бұл құбылыс әлемнің көптеген

елдерінде байқалады. Жастардың көп бөлігі өз

отанында жоғары білім алудан гөрі, шетел оқу

орындарын

таңдайды.

ЮНЕСКО

статистика

институтының бағалауы бойынша 2017 жылы

баланстық белгі 709 519 адамды құрады

Дж.Найттың айтуынша, Қазақстандағы жоғары және

жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесі

интернационалдандырудың бірінші кезеңінен екінші

кезеңге өту үрдісінде (4.8-сурет). Үшінші кезеңге көшуді

қамтамасыз ету үшін - Орталық Азиядағы білім беру

орталығы ретінде Қазақстанның 2025 жылға дейінгі

Стратегиялық даму жоспарының мақсаттарында -

интернационалдан

дыруды дамытудың бірыңғай ұлттық

стратегиясын қалыптастыруды белгілеу қажет.

Қазақстандық білім беру жүйесін дамытудың

мақсаты білім беру секторын цифрландыру, білім беру

жүйесінің инклюзивті сипатын қамтамасыз ету және

бейресми білім берудің маңыздылығын мойын

даумен

байланысты.

Қазақстанда білім беру қызметтер секторын

цифрландыру

1997

жылдан

бастау

алған

автоматтандыру

үдерістерімен

байланысты.

2017

жылдан бастап цифрландыру міндеті «Цифрлық

Қазақстан» мемлекеттік

бағдарламасының аясында

іске асырылып, ерекше мәнге ие болды. Бүгінгі таңда

Қазақстан желілік сауаттылықты дамытуға, білім беру

ұйымдарының кеңжолақты интернетті, инте-рактивті

жабдықтарды, робототехника кабинеттерін жабдықтау

деңгейін

арттыруға,

білім

берудің мазмұнын

автоматтандыруына, ұлттық IT-кадрлар

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

даярлауға бағдарланып, цифрлық білім беруді бас-

қару жүйесін жетілдіріп жатыр.

Бүгінгі күні білім беру жүйесіне ену тұжырымдама

сы кеңейді. Қазіргі жағдайда инклюзивті білім барлық

оқушыларға білім берудің тең мүмкіндіктерін қамтама

сыз етеді, бұл олардың арнайы білім қажеттіліктері мен

жеке мүмкіндіктерін ескере отырып жүзеге асырыла

ды. Басқа сөзбен айтқанда, инклюзия – бұл барлық

балалар үшін оның ішінде денсаулығы мен әлеуметтік

ортаға бейімделу қиындықтары бар тұлғаларға қол

жетімді білім болып табылады. 2017 жылы мемлекет

тік білім беру саясатында инклюзивтілік қағидаттарын

алға жылжыту мақсатында Қазақстан Республикасы

ның инклюзивтік білімін мониторингілеудің Бірыңғай

негізі әзірленді, ол білім берудің барлық деңгейлерінде

мектепке дейінгі білімнен жоғары білімді қамтудың

нақты тетіктерін ұсынып, инклюзивті білімге мони-

торинг жүргізудің көрсеткіштерін және оларды

есептеу әдісін анықтайды.

Білім беру саласының өзгеру қарқыны өте жоғары

және бүгінгі күні білім беру жүйесі теңдесіз мәселеге

тап болды: ресми академиялық немесе акаде-

миялық

дәреже

жұмыс

берушілер

үшін

маңыздылығын жоғалтуда. Жұмыс берушілер

кәсіби біліктілігі және белгілі бір дағдылары бар

мамандарға үлкен қы

зығушылық танытады.

Қазіргі жағдайдағы бұл өз

герістер бейресми

біліммен байланысты. Еуропада бейресми білімнің

маңыздылығы туралы түсінік 1999 жылдан бастап

қалыптасып келеді

Бейресми білім беру жүйесі өмір бойы білім

алу (Life long Learning, LLL) және өздігімен үйрену

(Life wide Learning, LWL) Тұжырымдамасы арқылы

кеңінен дамыды. Оқыту стратегиясы ретінде бұл

ұғымдар ЮНЕСКО мен Еуропа Кеңесінің күш-жігері

арқасында шамамен он үш жыл бұрын пайда болды

және жеке кәсіби дамуында қол жеткізген білімді әрі

қарай жетілдіріп, жаңа іскерлік дағдыларды игеруді

мақсат қойған тұлғалар үшін маңызды білім беру

жүйесі болып табылады.

Қазақстан бейресми білім берудің оңтайлы үлгісі

мен біліктілікті тану процестерін жүйелендіру тетік

терін іздеу жолында. Шетелдік тәжірибеден айыр

машылығы - біздің елде бейресми және өздігінен

білім беру тұжырымдамалары құқықтық мәртебеге

ие емес. 2016 жылы ҚР Еңбек және халықты әлеу

меттік қорғау министрлігі және Дүниежүзілік банктің

бірлескен «Еңбек ресурстарын дамыту және жұмыс

орындарын ынталандыру» жобасы іске қосылды.

Жоба шеңберінде 2019 жылы бейресми және

бейресмиден кейінгі (риясыз) оқытуды тану үшін

баға

лау құралдары әзірленеді, оқытуды танудың

кезең

дері, рәсімдері мен әдістемесі анықталады.

1999 жылғы 6 қыркүйектегі ЮНЕСКО мәдениет және білім беру Комитетінің баяндамасы // http://docs.cntd.ru/

document/902018841

4.3. ҒЫЛЫМДАҒЫ ЖАСТАР: ПЕРСПЕКТИВА-

ЛАРЫ ЖӘНЕ БАСТАМАЛАРЫ

Қазақстан Республикасында ҚР Ұлттық эконо-

мика министрлігінің Статистика комитетінің дерек

тері бойынша 2017 жылы 386 ұйым ғылыми-зерттеу
және  тәжірибелік-конструкторлық  жұмыстармен
айналысқан.  Бұл  көрсеткіш  өткен  жылмен  са-
лыстырғанда  (2016  жылы  -  383  ұйым)  3  есеге
артық. Елдің  басты  ғылыми  орталығы  Алматы
қаласы  болып  қала  береді.  Мұнда  ҒЗЖТК
жүзеге  асыратын ұйымдардың  ең  көп  саны
шоғырланған (4.5-кесте).

Ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысатын

қызметкерлер саны 2017 жылы 22 081 адамды

құрады. Жас ғалымдар (35 жасқа дейін) ғылыми

қызметкерлер контингентінің 30 % -ын құрайды.

Жаратылыстану ғылымдары, техника және техноло-

гия салаларында ғалымдар санының айтарлықтай

ұлғайғаны байқалады.

Ғалымдардың көпшілігі 25-34 жастағы жас тобы

на жатады және олардың үлесі 26 % құрайды. Соңғы

жылдардағы жалпы контингенттегі ғалымдардың

осы жас топтарының саны мен үлесі бірте-бірте

4.8-сурет

ДЖ. НАЙТ БОЙЫНША ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУДІ
ИНТЕРНАЦИОНАЛДАНДЫРУ КЕЗЕҢДЕРІ

Дерек көзі: J. Knight (2012) Internationalization:

Three Generations of Crossborder Higher Education

Бірінші кезең

Екінші кезең

Үшінші кезең

ПОҚ және студенттердің академиялық
ұтқырлығы
Шетелдік жоғары оқу орындарына білім алу
үшін студенттердің ұтқырлығын арттыру
Оқу-әдістемелік және ғылыми-зерттеу
жұмыстарына арналған оқытушылық ұжым

Бағдарлама мен провайдерлердің ұтқырлығы
Білім беру бағдарламаларының және олардың
провайдерлердінің ұтқырлығы

Білім беру хабтары
Шетелдік студенттерді, зерттеушілерді, білім
беру бағдарламаларын, оқыту провайдерлерін,
оқыту мақсатында ғылыми-зерттеу
компанияларын, білім тәжірибесі мен
инновацияларды дамытуға тарту

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

артып келеді. 2013 ж. осы жастағы қызметкерлер

санының біршама төмендеуіне қарамастан, соңғы

алты жылда оның жалпы контингентіндегі үлес

саны жоғары мәнге (26,4 %) жетті (4.6-кесте).

2017 жылы еліміздің жоғары оқу орындарында

және ғылыми-зерттеу институттарында 25 жасқа

дейінгі және 26-34 жас аралығындағы 5 915 ғылы

ми қызметкерлер бар. Олардың ішінде әйелдердің

үлесі 52,8 % -ды (3 124 адам) құрайды. Философия

ғылымдарының докторлар (PhD) (56,2 % немесе 144

адам) және профиль бойынша докторлар санының

(69,2 % немесе 9 адам) басым бөлігі 26-34 жас ара

лығындағы әйелдер қауымына тиесілі. Жас ерлер

мен әйелдердің ғылым кандидаттарының және

ғылым докторларының қатынасы әртүрлі екенін

атап өту маңызды. 26-34 жас тобында ғылым кан

дидаттары арасында әйелдердің үлесі 45,8 % (114

адам), ғылым докторлары арасында - 23,5 % (8 адам)

(4.7-кесте).

Зерттеу жұмысымен айналысатын философия

ғылымдарының докторлары (PhD) саны біртін

деп артып келеді. 2017 жылы 35 жасқа дейінгі

255 ғылым докторы ғылыми жұмыстармен айна

лысқан. Жас ғалымдар санының артуына PhD док

торлық бағдарлама шеңберінде ғылыми кадрларды

даярлауға мемлекеттік тапсырыстың көлемі және

талантты жастарды ғылыми қызметке тартуға

бағытталған уәкілетті орган қабылдаған шаралар оң

әсерін тигізді. Қабылданған шаралардың көмегімен

болашақта жас ғалымдар санының өсуі, олардың

ғылыми өнімділігі мен ұтқырлығы күтілуде.

2018 жылдан бастап Дүниежүзілік банк пен ҚР

Білім және ғылым министрлігінің Ғылым комитетінің

қолдауымен «Докторлық диссертацияларды (PhD)

зерттеу және оқытуды қолдау гранттары» бағдар

ламасы жүзеге асырылуда. Бағдарлама шетелдік

ғалымдармен бірлескен зерттеулерді 12 айға дей

ін қаржыландыруды көздейді. Шетелде бірлескен

зерттеу тәжірибесін алған ғалымдар кейіннен өз

елінде өткізілетін зерттеулердің сапасын айтар

лықтай жақсартады деп күтілуде.

4.9-сурет

«OPEN BADGES» ЖҮЙЕСІ

Open Badges электрондық белгілері –

дағдылар мен

қабілеттерді растайтын сандық шағын сертификаттар. Бұл
белгішелерді

өз

түйіндемеңде,

жеке

сайтында,

https://openbadges.org арнайы платформасында немесе
әлеуметтік желі профилінде орналастыруға болады. Open
Badges - бейресми білім беру нәтижелерін танудың заманауи
механизмі ретінде қарастырылады.
Олардың

пайда

болуын

бейнеойындармен

байланыстырады.

Ойындағы

бағалау

жүйесі

түпнұсқасының іске қосылуы 2005 жылы Xbox 360
Gamerscore жүйесін енгізген Microsoft-қа тиесілі. Бүгінгі күні
әр түрлі платформалар мен ұйымдар «Critical Thinker» сыни
ойлау, «Communicator» коммуникация және осы тәрізді тағы
басқа дағдыларды дамытқандығы үшін белгілерді алу
мүмкіндігін ұсынады. Сонымен қатар, бейресми білім беруді
тану үшін стандарттау секторы дамып келеді.

4.5-кесте

2014-2017 ЖЖ. ҒЗЖТК ЖҮЗЕГЕ АСЫРҒАН
ҰЙЫМДАРДЫҢ САНЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

392

11
14
13

9
9

11
31
13

6
7

17
11

30
59

148

2015 ж.

390

11
14
11
10

11
32
14

8
5

9
4

30
53

152

2016 ж.

383

14
10
11

11
33
13
10

19
10

35
55

133

2017 ж.

386

11
16
11
10

11
29
14

8
6

19
11

34
62

131

Қазақстан Республикасы

Өңірлер

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 4

ЖА

ТАР

ДЫҢ

ӨМ

ІРІН

ДЕ

ГІ

БІ

ЛІМ

ҒЫ

ЛЫМ

Дүниежүзілік банктің «Өндірістік инновациялар

ды ынталандыру» жобасы шеңберінде «Қазақстан

университеттерінде технологиялар трансферті

кеңсесінің әлеуетін арттыру» компоненті бойынша

қазақстандық ғалымдарға ағылшын тілін оқытуды

ұйымдастыру қарастырылған. Тренинг 2018 жыл

дың қарашасында басталып, бір жарым жылға со

зылады. Қысқа мерзімді перспективада 5 000-ға

жуық ғалым ағылшын тілі бойынша оқытылады.

Тренинг нәтижелері бойынша Қазақстандағы ағыл

шын тілінің дағдыларын оның ішінде жас ғалымдар

арасында жетілдіру міндеті қойылуда.

Ғалымдарға Web of Science, Science Direct және

Scopus платформаларына қолжетімділік, сонымен

қатар осы дерекқорлармен индекстелетін журнал

дарға ағылшын тілінде ғылыми мақалаларды жа

риялауды үйрету курсымен қамтамасыз етілген.

Жаратылыстану ғылымдары саласында мұндай

жарияланымдар саны жыл сайын өсіп келеді.

Назарбаев Университетін құру жас ғалымдарды

даярлау үдерісіне маңызды инвестиция болып сана

лады, ал оның студенттері мен ПОҚ ғылым саласын

да айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізді.

олардың

ішінен

4.7-кесте

2017 ЖЫЛЫ ЖАС БОЙЫНША ҒЗЖТК ЖҰЗЕГЕ АСЫРҒАН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР САНЫНЫҢ ЖІКТЕЛІМІ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

Олардың ішінен, жас:

Есептік жыл соңында ҒЗЖТК жүзеге асырған
қызметкерлер саны, барлығы

олардың ішінен зерттеуші мамандар
олардың ішінен әйелдер
олардың ішінен академиядық дәрежесі барлары
профиль бойынша доктор
олардың ішінен әйелдер
философия докторы (PhD)
олардың ішінен әйелдер
ғылым докторы
олардың ішінен әйелдер
ғылым кандидаты
олардың ішінен әйелдер
магистр
олардың ішінен әйелдер

2 192

1 627

723

1 627

8
2

366
116
539
234

3 469

2 698
1 304
1 846

133

587
233

1 030

497

79
57

3 871

2 961
1 793
2 096

66
33
59
37

358
196

1 369

843

244

1 083

909
477

1 001

37
17
32
21

239
151
192
111

4 937

3 869
2 203
2 650

57
26

250
127
177

1 265

757
901
587

2 304

1 865
1 007
1 026

-
-

72
37

-
-

907
508

5 824

4 735
2 521
2 938

256
144

249
114

2 386
1 386

1 909

1 180

603
377

-
-
-
-
-
-

376
226

22 081

17 205

8 991

11 290

354
141
589
316

1 818

648

4 541
2 446
3 988
2 421

2 071

1 762

567

1 383

7
3

662
152
627
235

25 жасқа де

йін

65 жас ж

әне

одан ж

оғары

25-34 жас

25-28 жас

35-44 жас

45-54 жас

55-64 жас

55-62 жас

35 жас

Бар

лығы

олардың

ішінен

олардың

ішінен

4.6-кесте

ЖАС БОЙЫНША ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ӨҢДЕУ ЖҰМЫСТАРЫН ЖҮРГІЗГЕН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР
САНЫНЫҢ ЖІКТЕЛІМІ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2012
2013
2014
2015
2016
2017

Жыл

20 404
23 712
25 793
24 735
22 985
22 081

Барлығы

Олардың ішінен жас бойынша:

3 749
4 735
5 175
5 257
5 099
4 937

35-44 жас

3 941
4 520
4 734
4 546
4 233
3 871

45-54 жас

3 437
3 958
4 267
3 889
3 592
3 469

55-64 жас

1 515
1 911
2 170
2 035
1 894
2 071

65 жас және

одан жоғары

2 648
2 818
2 912
2 636
2 211
1 909

25 жасқа

дейін

5 114
5 770
6 535
6 372
5 956
5 824

26-34 жас

25,1

24,3
25,3

25,8
25,9

26,4

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Национальный доклад «Молодежь Казахстана – 2018» - часть 4