Национальный доклад «Молодежь Казахстана – 2018» - часть 1

 

  Главная      Учебники - Разные     Национальный доклад «Молодежь Казахстана – 2018»

 

поиск по сайту            правообладателям  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

содержание      ..       1      2      ..

 

 

Национальный доклад «Молодежь Казахстана – 2018» - часть 1

 

 

МАЗМҰНЫ

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

 ..........................................................................................................................4

КІРІСПЕ

 ........................................................................................................................................................................................6

1 тарау. Қазақстан Республикасы жастарының демографиялық сипаттамасы

 .....................................................7

1.1. Жастардың саны және жыныстық-жастық құрылымы ............................................................................................8

1.2. Жастар арасындағы бала туу, өлім-жітім ................................................................................................................... 11

1.3. Жастар арасындағы некелер, ажырасулар ............................................................................................................... 15

1.4. Жастардың сыртқы және ішкі көші-қоны  ................................................................................................................. 16

2 тарау. Жастар саясатын іске асырудағы халықаралық тәжірибе 

......................................................................... 18

2.1. Шет елдердегі жастар саясатын іске асыру стратегияларына және озық тәжірибелеріне шолу .................. 19

2.2. Жастарды қолдау саласындағы халықаралық ұйымдар қызметі ...................................................................... 24

3 тарау. Өскелең ұрпақтың денсаулығы және бос уақыты

 ........................................................................................ 31

3.1. Жастардың денсаулығына әсер ететін әлеуметтік-маңызды аурулар ................................................................ 32

3.2.Жастардың салауатты өмір салты, спорттық-сауықтыру жұмыстары ................................................................ 39

3.3. Жастар арасында өзіне-өзі қол жұмсау және оның алдын алу  ............................................................................ 42

3.4. Жастардың бос уақытын өткізуі .................................................................................................................................. 47

4 тарау. Жастардың өміріндегі білім және ғылым

 ........................................................................................................ 51

4.1. Білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттын, жүзеге асырылуы .................................................................. 52

4.2. Білім беру жүйесін жаңғыртудың негізгі бағыттары: инновациялар, оңтайландыру, перспективалар ........ 60

4.3. Ғылымдағы жастар: преспективалары және бастамалары .................................................................................. 63

5 тарау. Жастардың әлеуметтік-экономикалық жағдайы

 .......................................................................................... 66

5.1. Жастар еңбек нарығындағы тенденцияларға шолу ................................................................................................ 67

5.2. Жастардың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қатысуы ........................................................................ 72

5.3. Жастар кәсіпкерлігін дамыту ....................................................................................................................................... 76

5.4. Жас отбасылар мен жастардың осал топтарының әлеуметтік ахуалы ............................................................... 80

5.5. «Жастарға мейірімді мекен» - Қазақстан жастарының даму индексі .................................................................. 85

6 тарау. Қоғамдық-саяси үрдістердегі жастар 

.............................................................................................................. 89

6.1. Жастардың саяси және азаматтық өмірге қатысуы  .............................................................................................. 90

6.2. Жастардың наразылық белсенділігінің деңгейі ....................................................................................................... 96

6.3. Жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу ................................................................................................................ 101

7 тарау. Жастардың моральды-адамгершілік және құндылықтық ұстанымдары

 ........................................... 104

7.1. Жастар және дін ............................................................................................................................................................. 105

7.2. Қазақстан жастарының құндылықтық бағдары ................................................................................................... 108

7.3. Жастар субмәдениеттері ............................................................................................................................................. 113

8 тарау. Жастар ортасындағы қылмыс

 ..........................................................................................................................118

8.1. Жастар арасындағы қылмыстар мен құқық бұзушылықтардың жалпы сипаттамасы: жай күйі мен                               

тенденциялары.....................................................................................................................................................................119

8.2. Жастар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу бойынша халықаралық тәжірибе ................... 125

ҰСЫНЫСТАР

..........................................................................................................................................................................130

ҚОРЫТЫНДЫЛАР

 ............................................................................................................................................................... 133

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 ......................................................................................................................... 138

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

    «BYCO» 

– «Barents Youth Cooperation Office» − Ба

-

ренц қаласының жастармен жұмыс жөніндегі бюро    

   

    

«CRAFT»

 − «Car, Relax, Alone, Forget, Friends, Trouble» − 

Көлік, 

демалу, 

жалғыз, 

умыту, 

достар, 

қиыншылық

«ICYE»

 – «International Cultural Youth Exchange» −

жастардың халықаралық мәдени алмасуы

«NCYOK»

  –  «The  National  Council  of  Youth

Organizations in Korea» – Кореядағы жастар ұйымда

-

рының ұлттық кеңесі

«NEET»

 – «Not in Employment, Educationor Training»

– жұмыс істемейтін, оқымайтын және жұмыс табуға

тырыспайтын адам

«SDQ»

 − «Strengths and Difficulties Questionnaire» −

күшті және қиындықтарды анықтайтын сауалнама

 

«SEYLE»

 – «Saving and Empowering Young Lives in

Europe» − Еуропадағы жастар құқықтарын сақтау

және мүмкіндіктерін кеңейту

«UK»

 − «United Kingdom» − Ұлыбритания Біріккен

Корольдігі

«UNFPA»

 – «United Nations Fund for Population

Activities» − Біріккен Ұлттар Ұйымының халықты

орналастыру қоры

«WHO»

 − «World Health Organization» - Дүниежүзілік

денсаулық сақтау ұйымы

«YGPF»

 – «Youth Gang Prevention Fund» − жастар

арасында қарақшылықтың алдын алу қоры

TIMSS

 — Trends in Mathematics and Science Study

– Математика мен жаратылыстану ғылымдарын

оқудағы үрдістер

ААҚҚ

 - Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған

Ад.

 – адам

АЕК

 − Айлық есептік көрсеткіш

АИТВ ӨСА

 – АИТВ-мен өмір сүретін адамдар

АКТ

 − Ақпараттық-коммуникациялық техноло

-

гиялар

АҚ 

– Акционерлік қоғам

АҚШ

 - Америка Құрама Штаттары

АҚІЖК

 – Аз ұлттар істері жөніндегі Жоғары ко

-

миссары

әл-Фараби атындағы ҚазҰУ

 – аль-Фараби атын

-

дағы Қазақ ұлттық университеті

АТ

 – Ақпараттық технологиялар

БАҚ

 – Бұқаралық ақпарат құралдары

БАҚБМЖӨ

 – Бұқаралық ақпарат құралдары

бостандығы мәселелері жөніндегі өкілі

ББҒДМБ

 – Білім берудің және ғылымды дамыту

-

дың мемлекеттік бағдарламасы

ЖЖМ

 – Жанар-жағармай материалдары

ББХСЖ

 − Білім берудің халықаралық стандартты

жіктемесі

БЖСМ

 – Балалар мен жасөспірімдер спорт мек

-

тебі

БҚО

 - Батыс Қазақстан облысы

БҰҰ

 – Біріккен ұлттар ұйымы

БҰҰДБ

 - Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдар

-

ламасы

Д есеп

 – Диспансерлік есеп

ДДСҰ

 – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы

ДИАҚБ

 – Демократиялық институттар мен адам

құқықтары жөніндегі бюро

ЕБАҚБ

 - Ерекше білім алу қажеттілігі бар

ЕЖФ

 – Еуропалық жастар форумы

ЕК

 – Еуропа кеңесі

ЕҚЫҰ

  -  Еуропадағы  қауіпсіздік  және

ынтымақтастық ұйымы

ЕО

 – Еуропалық одақ

ЕП

 – Еуропалық парламент

ЕСХК

 − Еңбек статистиктерінің халықаралық кон-

ференциясы

ЖАО

 – Жергілікті атқару органдары

«Жастар» ҒЗО

 – «Жастар» ғылыми-зерттеу орта

-

лығы

«Жас Ұлан» бірыңғай балалар мен жастар ұйы-

мы» РҚБ 

− «Жас Ұлан» бірыңғай балалар мен жастар

ұйымы» Республикалық қоғамдық бірлестігі

«Жасыл ел» ЖЕЖ

 − «Жасыл ел» жастар еңбек

жасақтары

ЖБ/Қ

 – Жауап беруге қиналамын

ЖДО

 – Жастар денсаулық орталықтары

ЖЖМ

 – Жанар-жағармай материалдары

ЖК

 – Жеке кәсіпкер

ЖКҚҚ

 – Жастар көші-қон қызметі

ЖКО

 – Жол-көлік оқиғасы

ЖҚ

 – Жастар қанаты

ЖОО

 – Жоғарғы оқу орны

ЖПД

 – Жалпы практика дәрігері

ЖПИ

 – Жастар прогресінің индексі

ЖРО

 – Жастар ресурстық орталығы

ЖҰСДП

 - Жалпы ұлттық социал-демократиялық

партия

ЖШС

 – Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

ЗТО

 – Заңды тұлғалар одағы

ЗЭАА

 - Зорлық экстремизмнің алдын алу

КЕҰ

 − Коммерциялық емес ұйым

КММ

 – Коммуналдық мемлекеттік мекеме

КОБ

 – Кіші және орта бизнес

КП

 – Кәсіпкерлер палатасы

КТБО

 – Кәмелетке толмағандарды бейімдеу ор

-

талығы

КТК

 – Көңілділер және тапқырлар клубы

ҚАЖК

 – Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті

ҚББД

 – Ұлттық білім беру дерекқоры

ҚК

 - Қылмыстық кодекс

ҚКХП

 – Қазақстан Комунистикалық халық пар

-

тиясы

ҚМДБ

 – Қазақстан мұсылмандары діни басқар

-

масы

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5

ҚР

 – Қазақстан Республикасы

ҚР ӘМ

 – Қазақстан Республикасының Әділет

министрлігі

ҚР БҒМ

 – Қазақстан Республикасы Білім және

ғылым министрлігі

ҚР БҒМ АТО

 – Қазақстан Республикасы Білім

және ғылым министрілігінің Ақпараттық-талдау

орталығы

ҚР БП ҚСАЕК

 – Қазақстан Республикасының Бас

прокуратурасы құқықтық статистика және арнайы

есепке алу жөніндегі комитеті

ҚР ДСӘДМ 

– Қазақстан Республикасы Денсау

-

лық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі

ҚР ДСМ

 – Қазақстан Республикасы Денсаулық

сақтау министрлігі

ҚР ЕХӘҚМ

 − Қазақстан Республикасы Еңбек

және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

ҚР  ИДМ

  –  Қазақстан  Республикасының  Ин-

вестициялар және даму министрлігі

ҚР ҚМ 

–      Қазақстан Республикасының  

Қорғаныс министрлігі

ҚР ҚДМ

 – Қазақстан Республикасының Қоғам

-

дық даму министрігі

ҚР МҚІСЖҚІА

 – Қазақстан Республикасының

Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқор

-

лыққа қарсы іс-қимыл агенттігі

ҚР МСМ

 – Қазақстан Республикасы Мәдениет

және спорт министрлігі

ҚР ҰЭМ 

– Қазақстан Республикасы Ұлттық эко-

номика министрлігі

ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

 – Қазақстан Рес-

публикасы Ұлттық экономика министрлігінің Ста-

тистика комитеті

Млн.

 – Миллион

ММ

 − Мемлекеттік мекеме

«НЗМ» АББҰ

 − «Назарбаев зияткерлік мектебі»

автономды білім беру ұйымы

ОГТ

 – Өңірлік мемлекеттік орталығы

ОЖСБ

 − Оқу жетістіктерін сырттай бағалау

ОҚО 

– Оңтүстік Қазақстан облысы

РППНҒПО

 – Республикалық психиатрия, пси

-

хотерапия және наркология ғылыми-практикалық

орталығы

СДТБТ

 – Сотқа дейінгі тергеулердің бірыңғай

тізілімі

СӨС

 – Салауатты өмір салты

Тг.

 – Теңге

ТДМ

 – Тұрақты даму мақсаттары

ТжКБ

 – Техникалық және кәсіптік білім беру

ТМД

 – Тәуелсіз мемлекеттер достастығы

ҰБТ

 – Ұлттық біріңғай тестілеу

ҰКП

 – Ұлттық кәсіпкерлер палатасы

ҮЕҰ

 – Үкіметтік емес ұйымдар

ХДПП

 – Халықтық-демократиялық патриоттық

партия

ХЕҰ

 − Халықаралық еңбек ұйымы

ШЖМ

 – Шағын жинақы мектеп

ШҚО

 – Шығыс Қазақстан облысы

ЭЫДҰ

 – Экономикалық ынтымақтастық және

даму ұйымы

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6

КІРІСПЕ

 

Жастар - қоғамдағы өзгерістердің басты фак

-

торы. Қоғамның саяси, экономикалық және әлеу

-

меттік құрылымын айқындайтын бұл күш қазіргі 

қоғамның дамуына катализатор болып табылады. 

Қазақстанның болашағы негізінен жастардың білім 

деңгейіне, олардың құндылықтарына, мінез-құлқы

-

на, әлеуметтік қызметке, әлеуметтік үрдістерге қа

-

тысу дәрежесіне байланысты.

Елбасы жастарға ерекше көңіл бөледі. 2018 

жылғы 5 қазандағы Қазақстан Республикасы Пре

-

зиденті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына 

Жолдауында мемлекеттік саясаттың негізгі басым

-

дықтарының бірі - жастарды жан-жақты қолдау деп 

танып 2019 жылды жастар жылы деп жарияланды.

Осыған байланысты, Қазақстан жастарының 

жағдайы туралы ақпарат ғылыми және қоғамдық 

қызығушылық тудырады. Осы ұлттық баяндама 

жастар жағдайын кең ауқымды мәселелер бойынша 

жыл сайынғы жан-жақты талдау болып табылады.

«Қазақстанның жастары - 2018» ұлттық баянда

-

масы 8 бөлімнен тұрады, мұнда ғылыми зерттеулер

-

ге, мемлекеттік органдардың ресми статистикалық 

деректеріне, «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы

-

ның жүргізген әлеуметтік зерттеулер нәтижелеріне, 

жастардың білім алу және ғылым, денсаулық сақтау, 

жұмыспен қамту, кәсіпкерлік, жастардың әлеумет

-

тік-саяси үрдістерге қатысуы, жастардың субмәде

-

ниеті жөніндегі мәліметтерге жан-жақтылы талдау 

жүргізілген.

Бірінші тарауда Қазақстан жастарының әлеу

-

меттік-демографиялық сипаттамалары берілген. 

Жеке тарау ел жастарының денсаулығы мен бос 

уақытты өткізу артықшыларын талдауға арналған. 

Жастардың әлеуметтік-экономикалық жағдайы ту

-

ралы бөлімде жастар еңбек нарығындағы үрдістерге 

шолу жасалып, еліміздің әлеуметтік-экономикалық 

дамуына жастардың қатысу ерекшеліктері қарасты

-

рылып, жастар кәсіпкерлігінің проблемаларына тал

-

дау жасалған. 

Әлеуметтік-саяси үрдістерге жастардың қа

-

тысу мәселелері жастардың әскери-патриоттық  

тәрбиесінің өзекті мәселелерін талдайтын және  

 

 

 

жастардың  наразылық  белсенділігі  деңгейіне
талдау  жасалатын  жеке  тарауда  қарастырылған.

Тағы бір  жеке  тарау  жастардың  субмәдениеті

туралы

ақпаратты 

бөлімде 

жастардың

моральдық-адамгершілік 

және 

құндылық

ұстанымдарын талдауға  арналған.  Білім  беру

саласын  талдауға  арналған  бөлімде  жастарға

білім  беру  саласындағы мемлекеттік  саясатты

іске  асыру  мен  жаңғыртудың негізгі векторлары

ұсынылған.  Баяндаманың жеке  тарауы  жастар

арасындағы  қылмыстың  және өзіне-өзі  қол

жұмсау тенденцияларын талдауға арналған.

Бұл ұлттық баяндаманың жаңашылдығы – мұн

-

да жаңа бөлімдер қамтылған: шет елдердегі жастар

саясатын іске асыру стратегияларына және озық

тәжірибелеріне шолу; «Жастарға мейірімді мекен»

Қазақстан жастарының даму индексі.

Баяндамада  2018  жылы  Қазақстан  Респуб-

ликасы 

Қоғамдық 

даму 

министрлігінің

тапсырысы бойынша  «Жастар»  ғылыми-зерттеу

орталығымен

жүргізген  жаппай  әлеуметтік

зерттеулердің нәтижелері қолданылған:

- «Жастар ортасындағы қоғамдық-саяси ахуалды

зерттеу» ҚР жастарының арасында жүргізілген ре

-

спубликалық жаппай сауалнамасының нәтижелері

(2018 ж. мамыр-маусым);

- «Мемлекеттік жастар саясатының ахуалы: қа

-

жеттіліктер мен әлеуметтік тәжірибелері» ҚР жаста

-

рының арасында жүргізілген республикалық жап

-

пай сауалнамасының нәтижелері (2018 ж. шілде);

- «Рухани жаңғыру» бағдарламасының негізгі

аспектілері» ҚР жастарының арасында жүргізілген

республикалық жаппай сауалнамасының нәтиже

-

лері (2018 ж. тамыз).

Әр зерттеу бойынша іріктеме көлемі 2000 адамды

құрайды.

«Қазақстан жастары - 2018» ұлттық баяндамасы

мемлекеттік органдарға, жастар саясаты институтта

-

рына, білім беру мекемелеріне, жастар ұйымдарына,

бұқаралық ақпарат құралдарына, жастар саясатын

жүзеге  асыру  мен  жастарды  қолдау  жұмысы  ма-

ңызды  болып  табылатын  барлық  тұлғаларға

арналған.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 

ЖАСТАРЫНЫҢ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ 

СИПАТТАМАСЫ

1 ТАРАУ 

1

1.1.

 

Жастардың саны және 

          жыныстық-жастық құрылымы

1.2.

 

Жастар арасындағы 

          бала туу, өлім-жітім

1.3.

 

Жастар арасындағы 

          некелер, ажырасулар

1.4.

 

Жастардың сыртқы және 

          ішкі көші-қоны 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

8

 

1.1. ЖАСТАРДЫҢ САНЫ ЖӘНЕ ЖЫНЫСТЫҚ-

ЖАСТЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ 

ҚР Ұлттық экономика Министрлігінің Статистика 

комитетінің 2018 жылдың басындағы есебі бойын

-

ша 14-28 аралығындағы жастардың саны 3 900 834 

адамды құрады (1.1 кесте). 

1.1-суретте анық көрсетілгендей, аталған көрсет

-

кішті 

2014 

− 

2018 

жылдар 

аралығы 

динамикасында қарастыру  жастар  санының  жыл 

сайын төмендеуін анықтады. Мәселен, 2014 жылы 

жас адамдар саны 392 360 адамға немесе 9,1 % -ға 

дейін азайған.

Республикада аймақтар бойынша жастар саны-

ның біркелкі бөлінбеуі сипатталады. Жастардың

ең көп бөлігі Түркістан (472 908) және Алматы (423 

809) облыстарында тұрады. Жастардың ең аз саны 

Солтүстік Қазақстан (104074) және Атырау (135 403) 

облыстарында тіркелді (1.2а-сурет).

Аумақтық бөліністе өңірлер халқының жалпы 

саны бойынша ең көп жас тұрғындардың үлесі Түр

-

кістан (23,9 %) және Алматы (23,5 %) облыстарында 

көрсетілген. Жалпы халық санындағы жастардың 

ең аз үлесі Солтүстік Қазақстан (18,6 %) және Павло

-

дар (19,1 %) облыстарында анықталған (1.2б-сурет).

Республика халқының жалпы құрылымында 

соңғы бес жылда жастардың саны азайып келеді 

(1.2-кесте, 1.3-сурет). Егер 2014 жылы бұл көрсеткіш 

25 % болса, 2018 жылы ол 21,5 % құрады.

1.1-кесте 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖАСТАРЫНЫҢ 
САНЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

4 293 194

2015 ж.

4 206 037

2016 ж.

4 099 272

2017 ж.

3 995 896

2018 ж.

3 900 834

жылдың басындағы есеп бойынша

1.1-кесте 

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖАСТАРЫНЫҢ 
САНЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

жылдың басындағы есеп бойынша

4 293 194

4 206 037

4 099 272

3 995 896

3 900 834

 

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2018 ж. 

1.2а-сурет 

 

ӨҢІРЛІК ЖІКТЕЛІМДЕГІ ҚАЗАҚСТАН 
РЕСПУБЛИКАСЫ ЖАСТАРЫНЫҢ САНЫ, 2018 
ЖЫЛДЫҢ БАСЫНДАҒЫ ЖАҒДАЙ БОЙЫНША

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

104 074

135 403

136 016

144 073

145 657

148 996

177 101

177 646

191 790

222 750

225 775

240 222

264 990

281 406

408 218

423 809

472 908 

Солтүстік Қазақстан облысы

Атырау облысы

Батыс Қазақстан облысы

Павлодар облысы

Маңғыстау облысы

Ақмола облысы

Қостанай облысы

Қызылорда облысы

Ақтөбе облысы

Шымкент қаласы

Астана қаласы

Жамбыл облысы

Шығыс Қазақстан облысы

Қарағанды облысы

Алматы облысы

Алматы қаласы

Түркістан облысы

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

9

Жастар санының төмендеуі «90-шы жылдардағы 

демографиялық дағдарыс» нәтижесі болып табыла

-

ды - 90-жылдардағы туудың құлдырауы. Статисти

-

калық мәліметтерге сәйкес жастар санының төмен

-

деу үрдісі уақытша құбылыс болып табылады және 

2022-2023 жж. болжамдық есептеулер бойынша

жастар санының өсуі күтілуде.

Соңғы бес жылда қала/ауыл тұрғысынан жастар

санының таралу динамикасы жастар арасындағы

қалалық тұрғындардың ауылдық тұрғындардан

жыл сайынғы басымдықтарын көрсетеді (1.3-кесте).

Қалалық/ауылдық  жерлердегі  жастардың  пай-

ыздық ара қатынасы қалалық тұрғындар арасын-
да жастар  үлесінің  2014  жылы  54,9  %-дан  2018 
жылдың басында 56,5 %-ға дейін ұлғайғандығын 
көрсетеді (1.4-сурет.). Тиісінше, ауылдық жерлер-
дегі жастар санының азаюы байқалады.

Түркістан облысы

Алматы облысы

Шымкент облысы

Қызылорда облысы

Ақтөбе облысы

Маңғыстау облысы

Астана қаласы

Атырау облысы

Жамбыл облысы

Батыс Қазақстан облысы

Қарағанды облысы

Қостанай облысы

Алматы облысы

Ақмола облысы

Шығыс Қазақстан облысы

Павлодар облысы

Солтүстік Қазақстан облысы

1.2б-сурет

ӨҢІРЛІК ЖІКТЕЛІМДЕГІ ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫ ЖАСТАРЫНЫҢ 

Ү

ЛЕСІ, 2018

ЖЫЛДЫҢ БАСЫНДАҒЫ ЖАҒДАЙ БОЙЫНША

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

23,9

23,5

23,4

22,7

22,4

22,1

21,9

21,8

21,5

21

20,4

20,2

20,2

20,2

19,2

19,1

18,6

Таблица 1.2

 

ЧИСЛЕННОСТЬ МОЛОДЕЖИ ОТ ОБЩЕЙ 
ЧИСЛЕННОСТИ НАСЕЛЕНИЯ СТРАНЫ

Источник: Комитет по статистике МНЭ РК

2014 г.

25

2015 г.

24,2

2016 г.

23,2

2017 г.

22,3

нач. 2018 г.

21,5

1.3-сурет 

 

ЖАЛПЫ ХАЛЫҚ САНЫНДАҒЫ ЖАСТАР 
САНЫНЫҢ ҮЛЕСІ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. 2017 ж.

2018

 ж.

басы

25

24,2

23,2

22,3

21,5

1.2-кесте 

 

ЖАЛПЫ  ХАЛЫҚ САНЫНДАҒЫ ЖАСТАР 
САНЫНЫҢ ҮЛЕСІ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

25,0

2015 ж.

24,2

2016 ж.

23,2

2017 ж.

22,3

2018 ж. басы 

21,5

1.3-кесте 

 

ҚАЛА/АУЫЛ БОЙЫНША ЖАСТАР САНЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2 358 667
1 934 527

2015 ж.

2 367 615
1 838 422

2016 ж.

2 313 053
1 786 219

2017 ж.

2 266 680
1 729 216

2018 ж. басы

2 204 833
1 696 001

Қала                Ауыл

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

10

Жастар  -  жас  ерекшеліктері,  әлеуметтік 

жағдайы  сипаттамалары  жиынтығының  не

-

гізінде ерекшеленетін, осы және басқа әлеумет

-

тік-психологиялық өзгешеліктермен ескерілетін 

әлеуметтік-демографиялық топ. Осы тәсілдемеге 

сәйкес, толыққанды талдау үшін жастардың жас 

топтамалары бойынша жіктеу орынды. Осылай

-

ша, жастарды шартты түрде 3 жас топтамаларына 

бөлуге болады: кәмелетке толмаған − 14-18 жас, 

кәмелетке толғаннан кейінгі − 19-23 жас және ере

-

сектер тобы − 24-28 жас.

Жастардың жыныстық-жастық құрылымы

Жастардың құрылымында бүгінгі таңда саны 

жағынан ең көп жастар ересек топ шоғырына жа

-

тады (1.4-кесте). 2018 жылдың басындағы жағдай 

бойынша 24-28 жас аралығындағы жастар 39,5 % 

құрайды. Осы жаста өндірістік және отбасылық 

өмірдің жеке тәжірибесі, сондай-ақ жастардың әлеу

-

меттік-саяси қатынастарға қатысу деңгейі негізінде 

кемелденген тұлғаны қалыптастыру процесі аяқта

-

лады. Бүгінгі таңда жастардың үштен бір бөлігі − орта 

жастағы шоғыр, яғни негізінен кәсіби дайындықты 

1.4-сурет 

 

ҚАЛА/АУЫЛ БОЙЫНША ЖАСТАР

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

56,5

56,7

56,4

56,3

54,9

2018 ж.

2017 ж.

2016 ж.

2015 ж.

2014 ж. 

43,5

43,3

43,6

43,7

45,1

 

е

Қала                Ауыл

1.4-кесте 

 

НЕГІЗГІ ЖАС ТОПТАМАЛАРЫ БОЙЫНША 
ЖАСТАРДЫҢ САНЫ   

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

1 169 386
1 497 539
1 626 269

2015 ж.

1 133 817
1 427 596
1 644 624

2016 ж.

1 111 075
1 359 834
1 628 363

2017 ж.

 1 116 737
1 285 387
1 593 772

2018 ж.

1 135 666
1 223 613
1 541 555

14-18  жас

19-23  жас

24-28  жас

14-18 

жас

  

19-23 

жас

  

 24-28 

жас

37,9

39,1

39,7

39,9

39,5

нач.

27,2

27

27,1

27,9

29,1

 

2014 

ж

.

2015 

ж

.

2016 

ж

.

2017 

ж

.

2018 

ж

.

34,9

33,9

33,2

32,2

31,4 

1.5

-

сурет

НЕГІЗГІ

 

ЖАС

 

ТОПТАМАЛАРЫ

 

БОЙЫНША

 

ЖАСТАРДЫҢ

 

САНДЫҚ

 

ҚҰРЫЛЫМЫ

 

Дерек

 

көзі

ҚР

 

Ұ

ЭМ

 

Статистика

 

комитеті

1.5-кесте 

 

ЖАСТАРДЫҢ ЖЫНЫСТЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ  

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

50,2
49,8

2015 ж.

50,3
49,7

2016 ж.

50,4
49,6

2017 ж.

50,5
49,5

ерлер
әйелдер

2018 ж.

50,7
49,3

   2014 

ж

.     2015 

ж

.   2016 

ж

.   2017 

ж

.     2018 

ж

.

50,2

50,3

50,4

50,5

50,7

49,8

49,7

49,6

49,5

49,3

1.6

-

сурет

ЖАСТАРДЫҢ

 

ЖЫНЫСТЫҚ

 

ҚҰРЫЛЫМЫ

     

Ерлер

             

Әйелдер

Дерек

 

көзі

ҚР

 

Ұ

ЭМ

 

Статистика

 

комитеті

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

11

аяқтап, өндірістік қызметке кірген және өз отбасы

-

ларын құрған студенттер мен жас адамдар,. Жастар

санының  ең  азын  жасөспірімдер  мен  14-18  жас 

аралығындағы жас адамдар құрайды.

Ресми статистикалық өлшемге сәйкес 14-29

жас аралығындағы жас адамдар кіретін, «жастар»

демографиялық санатын талдай отырып, 2015

жылдан бастап орташа және ересек жас топтарын

-

дағы жастар санының азайып жатқандығын атап

өту маңызды (1.5-сурет). Кіші жас тобы (14-18 жас)

жастарының саны бойынша жағдай  өзгерек: 2016 

жылдан бастап саны біртіндеп артып келеді.

ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметінше,

жас халықтың жыныстық құрылымы ерлер мен

әйелдердің тең пропорциясымен сипатталады

(1.5-кесте). Сонымен қатар, 2014 жылдан бастап ер

жынысты жастар санының шағын өсу динамикасы

байқалады (1.6-сурет).

2014 жылдан 2018 жылға дейінгі кезеңде жас

әйелдер мен ерлердің ең көп саны ересек жас то

-

бында (24-28 жас) тіркелген, 2018 жылдың басын

-

дағы жағдай бойынша тиісінше 770 690 әйел мен 

770 865 ер адам (1.6-кесте).

Соңғы 5 жылда 14-18 жас тобындағы жас ер

-

лер санының басымдылығы анықталады. 19-23 

жастағы, 24-28 жас аралығындағы жас шоғырла

-

рында жыныстар арасындағы ара-қатынас пропор

-

ционалды болып келеді (1.7-кесте).

 

1.2.  ЖАСТАР  АРАСЫНДАҒЫ  БАЛА  ТУУ, 

ӨЛІМ-ЖІТІМ 

ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бой

-

ынша 2017 жылдың соңына қарай 2016 жылмен 

салыстырғанда жастар арасындағы туу көрсеткіші 

6,0 %-ға (14 259 адам) төмендеген (1.8-кесте).

2014 жылдан бастап бала туу деңгейінің төмен

-

деуі байқалады. Мәселен, 2017 жылы 2014 жылмен 

салыстырғанда 30 119 сәбиге дүниеге аз келген 

(1.7-сурет).

1.6-кесте 

 

ЖАСТАРДЫҢ ЖЫНЫСТЫҚ-ЖАСТЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

597,6
755,0
804,2

571,8
742,6
822,1

2014 ж.

579,3
724,0
813,2

554,5
703,6
831,5

2015 ж.

568,2
692,3
805,9

542,9
667,6
822,6

2016 ж.

571,2
654,8
791,8

545,5
630,6
801,9

2017 ж.

581,1
623,8
770,9

554,6
599,8
770,7

2018 ж.

14-18
19-23
24-28

мың

Ерлер                   Әйелдер

1.7-кесте 

ЖАСТАРДЫҢ ЖЫНЫСТЫҚ-ЖАСТЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ

 Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

51,1
50,4
49,4

48,9
49,6
50,6

2014 ж.

51,1
50,7
50,5

48,9
49,3
49,5

2015 ж.

51,1
50,9
49,5

48,9
49,1
50,5

2016 ж.

51,1
51,0
49,7

48,9
49,0
50,3

2017 ж.

51,2
51,0
50,0

48,8
49,0
50,0

2018 ж.

14-18
19-23
24-28

Ерлер                   Әйелдер

1.8-кесте 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ БАЛА ТУУ БОЙЫНША МӘЛІМЕТТЕР 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

107 437

6 458

49 918
51 061

221 706

13 547

103 138
105 021

235 965

15 413

111 174
109 378

242 900

17 431

116 466
109 003

251 825

20 210

122 406
109 209

2018 ж. 1 маусымдағы 

жағдай бойынша 

Жастар арасындағы бала туу, барлығы
Анасының жасы бойынша: 
20 жасқа дейінгі жастағылар
20-24 жас
25-28 жас

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

12

Бала туу коэффициенті 2012 жылдан 2014 жылға 

дейінгі кезеңде барлық жас шоғырларында өсу тен

-

денциясы бар. 2015 жылы бұл көрсеткіштің барлық 

жас шоғырларында төмендеуі байқалады.

2017 жылы 15-19 жас аралығындағы жастар

-

дың бала туу көрсеткіші − 24,93 промилле, 20-24 

жас аралығындағы кезеңде − 159,04 промилле, 

25-28 жас аралығында − 163,26 промиллені құра

-

ды.

Қарастырылып отырған кезеңдегі ауылдық 

жерлердегі бала туу коэффициенті қалалықтар

-

дан асып түседі, бұл деректер 1.9-кестеде көр

-

1.7-сурет 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ БАЛА ТУУ   

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. 2017 ж. 2018 ж.

маусым 

25

825 24

900 23

965 22

706

10

437

1.8-сурет 

ЖАС ТОПТАМАЛАРЫ БОЙЫНША БАЛА ТУУ 
КОЭФИЦИЕНТІ, 2014-2017 ЖЖ.  

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

15-19 жас

20-24 жас

25-28 жас

1000 әйелге шаққандағы бала туғандар саны

169,35

163,39

169,34

163,26

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

34,46

30,98

28,13

24,93

161,54

161,18

162,32

159,04

1.9-кесте 

ҚАЛА/АУЫЛ ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША БАЛА ТУУДЫҢ 
ЖАС КОЭФФИЦИЕНТТЕРІ 

1000 әйелге шаққандағы бала туғандар саны

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

31,95

140,46
162,38

36,87

193,58
180,01

27,60

143,97
149,11

34,39

186,06
189,84

25,21

148,87
148,79

31,15

180,75
198,02

22,40

149,06
147,18

27,58

172,42
195,52

15-19 жас
20-24 жас
25-28 жас

Қала                Ауыл

1.9-сурет 

ҚАЛА/АУЫЛ ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША 
БАЛА ТУУДЫҢ ЖАС 
КОЭФФИЦИЕНТТЕРІ 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

1000 әйелге шаққандағы бала туғандар саны

2014 ж.

2014 ж.

2015 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2017 ж.

36,87

31,95

34,39

27,6

31,15

25,21

27,58

22,4

193,58

140,46

186,06

143,97

180,75

148,87

172,42

149,06

15-19 жас

20-24 жас

25-28 жас

180,01

162,38

189,84

149,11

198,02

148,79

195,52

147,18

Ауыл

Қала

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

13

сетілген.

20-24  жас  санатындағы  қала  жастарында 

2014-2017 жылдар аралығында, сондай-ақ 25-28 

жастағы ауылдық жерлерде бала туудың тұрақты 

өсу үрдісі байқалады (1.9-сурет).

ҚР  ҰЭМ  Статистика  комитетінің  мәліметі 

бойынша 2017 жылы Қазақстандағы өлім-жітім 

көрсеткіші 130 033 адамға жетті, бұл 2016 жылға 

қарағанда 2040 адамға кем (2016 ж. – 132 373 

адам).

Жастар арасында бұл көрсеткіш 2017 жылы

3403  адамды  құрады,  оның  ішінде  14-18  жас

аралығында  578  адам,  19-23  жас  аралығында

1090 адам  және  24-28  жас  аралығында  1735

адам. 2017 жылы 2016 жылмен салыстырғанда

жастардың өлімі 15,7 % -ға төмендеді.

Өлім-жітім деңгейін талдау 2014-2017 жылдар

аралығында төмендеу үрдісі анықталды. 2017

жылы 2014 жылмен салыстырғанда барлық жас

14-18 жас

19-23 жас

24-28 жас

1.10-сурет 

ЖАС ТОПТАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША 
ӨЛІМ-ЖІТІМ КӨРСЕТКІШТЕРІ 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

Барлығы:

4 450

4 114

3 598

3 403

2015

 ж.

64

5     

     

1

 

361

      

     

     

2

 

10

8

2014

 ж.

714

       

   

14

41

      

     

     

22

95

59

2

       

   

1

 

11

9      

     

     

1

 8

8

7

2016

 ж.

5

7

8     

     

1

 

0

9

0

      

     

     

1

 

73

5

2017

 ж.

1.11-сурет   

2014-2017 ЖЖ. БОЙЫНША ӨЛІМ-ЖІТІМ 
КӨРЕТКІШТЕРІ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

14-18 жас

19-23 жас

24-28 жас

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

0,46

0,67

0,62

0,51

0,96

1,02

0,89

0,87

0,35

1,39

1,28

1,11

1.10-кесте 

АЙМАҚТАР МЕН ЖАС ТОПТАМАЛАР ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ ӨЛІМ-ЖІТІМНІҢ 
ЖАС АРАЛЫҚ КОЭФФИЦИЕНТІ, 2017 Ж.

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

14-18 жас

19-23 жас

24-28 жас

2015 ж.

2014 ж.

2016 ж. 2017 ж.

0,8

0,66
0,56
0,69
0,74
0,44
0,65
0,64
0,93
0,58
0,51
0,48
0,74
0,52
0,45
0,23

0,59
0,37
0,43
0,51
0,48
0,38
0,43
0,51
0,66
0,46
0,36
0,44
0,69
0,43
0,32

0,4

0,55
0,54
0,55
0,45
0,72

0,6

0,61
0,59
0,58
0,59
0,44
0,57
0,58
0,53
0,44
0,21

0,77
0,58

0,6

0,47
0,39
0,56
0,85
0,44

0,5

0,72
0,39
0,59
0,49
0,48
0,37

0,3

1,22

0,9

1,16
1,01
1,34
0,82
1,13
1,08
1,25

1,1

0,88
0,88
1,37
0,99
0,71
0,33

1,18
0,91
1,09
0,84
1,07

1,1

1,13

1,1

1,28
0,87
1,05
1,01

1,3

1

0,58
0,41

1,02
0,69
1,01
0,97
0,95
0,86
1,16
0,93
1,03
0,89
0,81
0,76
1,16
0,96

0,4

0,28

1,22
1,01
1,38
0,49
1,05
0,74
0,95
0,82
0,96
0,79
0,97
0,71
1,08
0,84
0,55
0,46

1,78
1,08
1,38
1,03
1,65
1,49
1,59
1,79

1,6

1,22

1,1

1,56
2,82
1,08
0,86
0,57

0,43
1,28
1,52
1,14
1,79
1,35
1,86
1,83
1,58
1,23
1,12
1,85
2,42
1,16
0,69
0,67

2,03
1,05

1,4

1,12
1,57
1,15
1,39
1,38
1,47
1,23
0,89
1,49
1,88
1,05
0,71
0,53

1,71
0,85
1,22
1,26
1,46
0,98
1,39
1,47
1,31

1,1

1,14

1,3

2,09
1,09

0,6

0,48

2015 ж.

2014 ж.

2016 ж. 2017 ж.

Ақмола облысы
Ақтөбе облысы
Алматы облысы
Атырау облысы
Шығыс Қазақстан обл.
Жамбыл облысы
Батыс Қазақстан обл.
Қарағанды облысы
Қостанай облысы
Қызылорда облысы
Манғыстау облысы
Павлодар облысы
Солтүстік Қазақстан обл.
Оңтүстік Қазақстан обл.
Астана қаласы
Алматы қаласы

2015 ж.

2014 ж.

2016 ж. 2017 ж.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

14

тобындағы жастар арасындағы арасында өлім-

жітім 1047 адамға азайған (1.10-сурет).

2014 - 2015 жылдары қала жастарының өлімі

ауыл жастарына қарағанда жоғары болды. Алай

-

да, 2016-2017 жж. қарама-қарсы үрдіс байқала

-

ды: ауыл жастары арасында өлім басым.

2017 жылы жас жігіттер арасында өлім-жітім

көрсеткіші  жас  әйелдерге  қарағанда  2,5  есе

жоғары екенін атап өткен жөн. Психологтардың

пікірінше,  бұл  ерлердің  қауіпті  мінез-құлық  тән

өзгешелігіне байланысты болуы мүмкін.

Жыл сайын жастар арасындағы өлім-жітімнің

ең көп саны жазатайым оқиғалар, улану және жа

-

рақаттар (62,3 %) салдарынан болады. Өлімнің

басқа себептері - қан айналымы жүйесінің аурула

-

ры (6,7 %), ас қорыту жүйесінің аурулары (3,1 %),

тыныс  алу  жүйесінің  аурулары  (3,4  %),  инфек-

циялық және паразиттік аурулар (2,6 %).

14-28 жас аралығындағы адамдар арасындағы

өлім-жітімді анықтау үшін жасқа байланысты өлім-

1.11-кесте 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ НЕКЕ САНЫ  

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

106 224
125 051

2015 ж.

97 617
115 484

2016 ж.

91 298
108 904

2017 ж.

88 180
105 796

34 669
42 206

2018 ж. 1 маусымдағы 

жағдай бойынша 

Ерлер                    Әйелдер

1.12-сурет 

 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ НЕКЕ САНЫ  

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж. 2015 ж. 2016 ж. 2017 ж. 2018 ж.

маусым

10

224

97 

617

91 

298

88 

180

34 

669

12

051

11

484 10

904 10

796

42 

206

Ерлер                   Әйелдер

1.12-кесте 

ЖАСТАРДЫҢ ЖАС ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША НЕКЕЛЕРІ ЖӘНЕ НЕКЕЛІК ЖАҒДАЙЛАРЫ 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

19 649
17 689
16 130
15 253

6 848

19 441
17 475
15 958
15 113

20

9
8

13
56
30
31
33

132
175
133

94

3 227
2 771
2 293
2 040

957

3 193
2 737
2 277
2 030

2
2
0
0

11

8
4
6

21
24
12

4

2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
2017 ж.

2018 ж. 1 маусым

2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
2017 ж.
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
2017 ж.
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
2017 ж.
2014 ж.
2015 ж.
2016 ж.
2017 ж.

< 18 жас, 18-19 жас

20-24 жас

25-28 жас

Барлығы

52 701
47 820
43 868
41 972
16 287
51 888
47 103
43 216
41 341

81
59
37
29

687
628
580
568

45
30
35
34

73 667
68 491
65 192
63 028
23 590
71 965
66 836
63 529
61 274

134

94
79

102

1 477
1 516
1 510
1 585

91
45
74
65

50 296
47 026
45 137
44 168

17 139 

47 048
43 973
42 188
41 244

114

93
75
69

3 104
2 931
2 848
2 819

30
29
26
36

31 735
29 304
27 582
27 515
10 950
28 063
25 757
24 069
23 816

187
142
134
116

3 461
3 383
3 358
3 560

24
22
21
23

106 224

97 617
91 298
88 180
34 669

102 129

93 813
87 681
84 615

197
154
112

98

3 802
3 567
3 432
3 393

96
83
73
74

125 051
115 484
108 904
105 796

42 206

119 469
110 068
103 556
100 205

341
245
221
218

4 994
4 929
4 899
5 178

247
242
228
182

Некеге тұрғандар

Оның ішінде: бұрын 
некеге тұрмағандар

Жылдар аралығындағы 
некелік жағдайлар 

Жесірлер

Ажырасқандар

Некелік жағдайын 
көрсетпегендер

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

15

жітім  көрсеткіші  пайдаланылды,  бұл  бір  жыл
ішінде өлімнің жалпы санының халыққа қатынасы
промилледе  көрсетілген  (1.11-сурет).  2014
жылдан  басқа, ерлер  мен  әйелдер  арасындағы
өлім-жітімнің  ең жоғары  деңгейі  24-28  жас
аралығындағы  жас  тобы

-

на  (2014  жылы  −  19-23

жас), ал ең төменгі − 14-18 жас аралығындағы жас-
тарға (2014 ж. − 24-28 жас) тиесілі.

Жастар арасындағы ең жоғары өлім-жітім 2017

жылы  Солтүстік  Қазақстан  облысының  24-28

жастағы  жас  тобында  (2,09),  Алматы  облысында

19-23 жастағы орташа жас тобында (1,38), Батыс

Қазақстан  облысында  14-18  жас  аралығындағы

жас тобында  (0,85)  байқалады.  Жастар  арасын-

дағы  ең төмен  өлім-жітім  көрсеткіші  Алматы

қаласының барлық жас тобында тіркелген (1.10-

кесте).

 

1.3. ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ НЕКЕЛЕР,

АЖЫРАСУЛАР

Статистика комитетінің мәліметтері бойынша

2017 жылы жастар арасында 105 796 неке (әйел),

88 180 неке (ерлер) қиылған. Бұл көрсеткішті 2014

жылдан бастап динамикада зерттеу жастардың

барлық топтарында (15 % және 17 %), сондай-ақ

жастардың жалпы санының азаюына байланысты

неке қиюдың төмендеуін көрсетеді. Некедегі өзге-

рістердің  динамикасы  1.11-кестеде  және  1.12-

суретте келтірілген.

Некеде тұрған жастардың ең көп үлесі 19-23

жастағы жас тобында анықталған (1.12-кесте).

Жастар арасында ажырасқандар үлесі өсуде:

жас ер адамдар арасында 2014 жылы 3,6 % -дан

3,8 % -ға дейін, тиесінше 2017 жылы жас әйелдер

арасында 4 % -дан 4,9 % -ға дейін өскен.

Некеге тұру жасы  некелік  мінез-құлықтың  ин-

дикаторы болып табылады. Ерлер мен әйелдердің 

некеге  тұруының  орташа  жасы  бірте-бірте  артып 

келеді (1.13-сурет).

Қазақстанда некеге тұрған ерлердің орташа

жасы 2014 жылы 27,1 жастан 2016 жылы 27,3

жылға дейін артты. Некені кейінге қалдыру, некеге

тұрудың орташа жасының артуы жастардың некелік

мінез-құлықтарындағы елеулі өзгерістердің болған

-

дығын білдіреді. Некеге тұрудың орташа жасының

артуына жастардың экономикалық тұрғыда дербес

болуға, білім алу, мамандық, жұмыс және мансапқа

ұмтылуы әсер етеді.

Ажырасудың ең көп саны 25-28 жас аралығын

-

дағы жас топтарына тиесілі. Бұл үрдіс жас ерлер мен

әйелдерге де тән.

Қазақстандық жастардың ажырасуға қатына

-

сы төмендегідей: 76,6 % ажырасуларға теріс қарай

-

ды, оның ішінде 44,9 % «әрине теріс, егер балалары

болса» және респонденттердің үштен бірі (31,7 %) –

біршама теріс. 17,2 % -ы «егер жас жұбайлар некеде

бақытсыз болса, ажырасудан басқа жол жоқ» деген

пікір білдірген.

Әлеуметтік зерттеудің нәтижесі бойынша ажыра

-

судың негізгі себептеріне қаржылық және тұрғын үй

Ерлер                   Әйелдер

1.13-сурет 

НЕКЕГЕ ТҰРУДЫҢ ОРТАША ЖАСЫ   

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

24,6

27,7

24,8

27,1

27,2

27,3

23 23,5 24 24,5 25 25,5 26 26,5 27 27,5 28

Жас

1.13-кесте 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ АЖЫРАСУ КӨРСЕТКІШТЕРІ  

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

12 633
19 309
31 942

Барлығы

2015 ж.

12 282
18 805
31 087

2016 ж.

11 466
17 869
29 335

2017 ж.

11 203
17 716
28 919

5 335
8 594

13 929

2018 ж. 1 маусымдағы 

есеп бойынша 

Ерлер                   Әйелдер

1.14-сурет 

ЖАСТАР АРАСЫНДА НЕКЕГЕ ТҰРҒАН 
ЖӘНЕ АЖЫРАСҚАНДАР САНЫ 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

Некелер (ер.)

Некелер (әйел.)

Ажырасулар (ер.)

Ажырасулар(әйел.)

88 

18

0

10

224

125

 051

115 4

84

108 9

04

105 7

9

6

97

 617

91 

2

9

8

1

633

19 309

18 805

17 869

17 716

12 282

11 466

11 203

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

«Қазақстан жастары – 2018» 

ұлттық баяндамасы

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

16

мәселелері, отбасына адал болмауы, баланың бол

-

мауы, зиянды әдеттер (алкоголизм, темекі шегу, құ

-

мар ойындар), ата-ананың жастар өміріне араласуы 

(1.14-кесте).

 

1.4. ЖАСТАРДЫҢ СЫРТҚЫ ЖӘНЕ ІШКІ

КӨШІ-ҚОНЫ

Соңғы 5 жыл ішінде жастардың қатысуымен

көші-қон үдерістерінде елеулі өзгерістер байқа

-

лады. 2014 жылдан 2017 жылға дейін жастардың

көші-қонының теріс сальдосы анықталуда.

Көші-қон ұтқырлығы 25-28 жастағы жастар то-

бына тән. (1.15-кесте). Бұл жастағы жастардың,

әдетте, оқуын аяқтап, ең қолайлы жұмыс іздей

-

тінімен түсіндіріледі. Сонымен қатар, ерлер мен

әйелдердің некеге тұруының орташа жасы ұлғай

-

ғандықтан, осы жастағы жастардың көпшілігі от-

басылық және отбасылық міндеттермен ауырт

-

палық көрмейді.

Елден кеткендердің ең көп жастар саны ТМД ел-

деріне (90,1 %) келеді. 2017 жылы Қазақстан мен

ТМД елдерінің көші-қон алмасуы бойынша біздің

елден шыққан жастардың басым көпшілігі Шығыс

Қазақстан (1 169 адам), Қарағанды (1 099 адам),

Қостанай (996 адам), Павлодар (787 адам) және

Солтүстік Қазақстан (774 адам) облыстарынан кө

-

Ерлер                   Әйелдер

1.15-сурет 

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ ЖЫНЫСТЫҚ ЖӘНЕ 
ЖАС ТОПТАРЫ ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША 
АЖЫРАСУ КӨРСЕТКІШТЕРІ (2017 ЖЫЛ)

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

18-19

20-24

25-28

жас

жас

жас

6 754

10 595

2 778

8 375

358

49

1.15-кесте 

ЖАС ЕРЕКШЕЛІГІ МЕН ЖЫНЫС ЖІКТЕЛІМІ БОЙЫНША 
ЖАСТАРДЫҢ СЫРТҚЫ КӨШІ-ҚОНЫ

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

көшіп келушілер

көшіп кетушілер

14-18 жас
19-23 жас
24-28 жас

470

1 068
1 293

781

1 148
1 449

480

1 358
1 420

692

1 328
1 853

2015 ж.

428

1 016
1 269

709

1 091
1 409

412

1 276
1 418

774

1 365
1 908

2016 ж.

336
838

1 090

874

1 317
1 578

353

1 150
1 204

882

1 549
2 049

2017 ж.

493
974

1 136

969

1211

1 528

435

1142

1 247

866

1437

1 977

1.14-кесте 

 

АЖЫРАСУДЫҢ НЕГІЗГІ СЕБЕПТЕРІ 

Дерек көзі: «Жастар» ҒЗО 

жүргізген әлеуметтік зерттеу нәтижелері 

Қаржы мәселелері (кредит, ипотека, қарыз т.б.)

Тұрғын үйдің болмауы

Отбасына адал болмау

Баланың болмауы

Зиянды әдеттер (алкоголизм, темекі шегу, құмар ойындар)

Ата-ананың жастар өміріне араласуы

Жұбайының тарапынан күш көрсету

Жұмысқа орналасу қиындығы

Жұбайының ата-анасымен қатынастағы қиыншылықтар

Ортақ мүдденің болмауы, білім деңгейіндегі айырмашылық

Дөрекілік және күш көрсету

Бала туу, тәрбиелеу қиындығы

Ортақ көзқарас және тұжырымның болмауы (саяси, діни)

Бірге уақыт өткізе алмау

Балаларды мектепке немесе мектепке дейінгі мекемеге 
орналастыру қиыншылықтары

Жауап беруге қиналамын

48,6

32,6

22,9

19,7

19,4

18,6

13,4

9,6

6,4

8,8

7,8

4,7

4,3

3,8

2,1

6,2

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ТАР

АУ 1

ҚАЗ

АҚ

С

ТАН

 РЕ

СП

УБЛИКА

СЫ

 ЖА

С

ТАРЫН

ЫҢ

 ДЕ

М

О

ГР

АФИЯЛЫҚ

 СИП

АТ

ТАМ

А

СЫ

17

шуде. Бұл Қазақстанның шекаралас облыстарынан

Ресейге қоныс аударуымен байланысты.

Басқа елдерге қатысты Қазақстанның көші-қон

үрдісі әлсіз. Ең бастысы, Қарағанды (167 адам),

Павлодар  (107  адам),  Қостанай  (107  адам)  об-

лыстары  мен  Алматы  қаласының  (97  адам)

жастары басқа елдерден кетіп жатыр.

Жалпы алғанда, мобильділік шыңы 24-28 жас

тобындағы жастарға, негізінен əйелдерге тән құ

-

былыс.

Ішкі көші-қонның ең үлкен қарқыны республи

-

калық маңызы бар қалаларда - Астана (43 021

адам келді, сальдо − 15 853 адамды құрайды) мен

Алматыда (35 763 адам, сальдо − 14 765 адамды

құрайды) байқалды.

Жоғарыда  айтылғандай,  ауыл  жастары

санының 

төмендеуі 

білім 

алуды 

жалғастыру мен  жұмысқа  орналасу  үшін 

ауылдан 

қалаға 

жастардың

кетуіне 

байланысты.  Ауыл  жастарының қалаларға

көшуі  көбейіп  келеді.  Оңтүстік  Қазақ-стан  (49 

416 адам) және Алматы (35 921 адам)

 облыстарынан жастардың басым көпшілігі көшіп

кетті.

Осылайша, жастардың әлеуметтік-демографи

-

ялық жай-күйін талдау келесі қорытындыларды 

жасауға мүмкіндік береді:

Еліміздің  жалпы  халқының  құрылымында

соңғы бес жылда жастардың саны азайып келеді

(2014 жылы − 25 %, 2018 − 21,5 %). Жастардың са

-

нын азаюы қоғамның түрлі салаларына әсер етуі

мүмкін және бұл ахуал жоспарлау кезінде ескерілуі

қажет.

24-28 жас аралығындағы жастар шамамен 40 %

құрайды, олар зерделеу кезеңі аралығында өсу

қарқынымен толықтырылады. Жастардың үштен

бір бөлігі орташа жастағы топ, олардың санына

қатысты, керісінше, өсу қарқынының төмендеуі

байқалады.

Жастардың гендерлік портреті тұрақты үрдіске

ие, ерлер мен әйелдердің тең үлестерімен біркелкі

ұсынылған.

Ерлер мен әйелдердің неке қиюының орташа

жасы бірте-бірте артып келеді. Некені кейінге қалды

-

ру, некеге тұрудың орташа жасының артуы жастар

-

дың  некелік  мінез-құлықтарындағы  елеулі  өзге-

рістердің болғандығын білдіреді.

Ажырасу көрсеткіштері 2014-2016 жылдар ке

-

зеңінде бірте-бірте төмендеген, жалпы төмендеу

8,2 % құрады. Ерлі-зайыптылардың ең көп саны

25-28 жас тобындағы жастарға тиесілі, бұл 64,7 %

құрайды.

2015-2016 жылдары жастар арасында туу дең

-

гейі төмендеген, 2015 жылдан бастап «демографи

-

ялық дағдарыс» ұрпағы (1996-1998 жж.) бала туатын

жасқа кіреді.

Соңғы бес жылда жастар көші-қоны бойынша

үрдістер айтарлықтай өзгерістерді көрсетеді. 2014

жылдан 2017 жылға дейін теріс миграциялық тең

-

герім бар. Қазақстаннан кеткен иммигранттар саны

артуда. Кетіп жатқан жастардың көпшілігі ТМД

елдеріне тиесілі, басқа елдерге қатысты көші-қон

үрдісі  төмен.  Мобильділіктің  шыңы  24-28  жас

аралығындағы  жастар  тобына  жатады,  бұр

құбылыс көбінесе  әйелдерге  тән.  Жастардың

ауылдан  қалаларға  көшу  қарқыны  ұлғайып

келеді.

1.16-сурет 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНАН КЕТКЕН 
14-28 ЖАСТАҒЫЛАР САНЫ 

Дерек көзі: ҚР ҰЭМ Статистика комитеті

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2018 ж.

1 маусым

6 487

6 532

7 485

7 195

2 735

7 251

7 256

8 249

7 988

3 004

764

724

764

793

269

Кеткендердің 

барлығы

ТМД 

елдеріне

Басқа 

елдерге

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.2.

 

Жастарды қолдау

 

саласындағы халықаралық

 

ұйымдар қызметі 

ЖАСТАР САЯСАТЫН ІСКЕ 

АСЫРУДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ 

ТӘЖІРИБЕ 

2 ТАРАУ

2

2.1.

 

Шет елдердегі жастар

 

саясатын іске асыру

 

стратегияларына және 

          озық тәжірибелеріне шолу 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

 

 

 

 

 

содержание      ..       1      2     ..

 

///////////////////////////////////////

 

 

 

источники информации - http://www.akorda.kz/ru